HIV/AIDS hiện là vấn đề sức khỏe công cộng quan trọng, đây vẫn là một trong những gánh nặng bệnh tật hàng đầu ở Việt Nam, đặc biệt là khu vực Tây Bắc.

Toàn cảnh hội nghị - Ảnh: Thùy Chi

Trong những năm qua, mặc dù công tác phòng, chống HIV/AIDS đã đạt được nhiều kết quả quan trọng, song hiện nay toàn khu vực Tây Bắc vẫn có trên 63.500 người nhiễm HIV cần được chăm sóc, điều trị thường xuyên, liên tục, suốt đời.

Phó trưởng Ban chỉ đạo Tây Bắc Hoàng Thị Hạnh cho biết, trung bình mỗi năm Tây Bắc vẫn có khoảng 3.000 người nhiễm HIV mới và 500 - 800 trường hợp tử vong do HIV/AIDS. Hành vi lây nhiễm HIV diễn biến phức tạp và một số địa bàn có nguy cơ dịch HIV toàn thể. Nhiều huyện phát hiện trên 200 người nhiễm HIV, trong khi đó hiểu biết về HIV trong cộng đồng dân cư, đặc biệt là ở vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số còn hạn chế. Điều này khẳng định, HIV đang là gắng nặng bệnh tật ở Tây Bắc, vì ở đây có thể nhìn thấy rõ mỗi quan hệ mật thiết giữa HIV/AIDS với ma túy, đói nghèo, trình độ thấp.

Trong đó, nguy cơ cao lây nhiễm HIV ở Tây Bắc là lây nhiễm HIV trong nhóm nghiện chích ma túy, cụ thể là do sử dụng chung bơm kim tiêm; lây nhiễm HIV trong nhóm nghiên chích ma túy sang thanh niên bình thường do lôi kéo sử dụng ma túy sau khi sử dụng các chất kích thích như rượu; lây nhiễm HIV sang vợ, bạn tình của họ; lây nhiễm HIV từ mẹ sang con; lây nhiễm HIV từ vợ, bạn tình của nhóm nghiện chích ma túy bị nhiễm HIV sang nam giới bình thường; lây nhiễm HIV từ nữ bán dâm sang nam giới bình thường, hoặc nhóm nghiên chích ma túy.

Cục trưởng Cục Phòng, chống HIV/AIDS Nguyễn Hoàng Long cũng cho biết, mục tiêu đặt ra là tuyên truyền để 80% dân số có hiểu biết đúng và không kỳ thị HIV, song hiện nay chỉ mới khoảng 46 - 49% (theo điều tra năm 2012-2014) dân số trung bình trong cả nước hiểu biết đầy đủ về HIV/AIDS, còn các dân tộc thiểu số chỉ khoảng 10 - 12% (theo điều tra năm 2012). Do công tác truyền thông còn hạn chế, nên nguy cơ lây nhiễm HIV ở một số địa phương ở Tây Bắc hiện không chỉ tập trung ở nhóm nghiện chích ma túy như trước đây mà đang có nguy cơ lây truyền như dịch toàn thể.

Xác định nguy cơ lây nhiễm HIV cao, đặc biệt là từ nhóm nghiện chích ma túy, thời gian qua Tây Bắc đã đẩy mạnh công tác tuyên truyền cùng với các biện pháp can thiệp giảm tác hại và đạt được hiệu quả khá cao, giảm được 50% số ca nhiễm HIV mới. Đặc biệt, tỷ lệ người nghiện chích ma túy ở Tây Bắc tiếp cận với các biện pháp can thiệp giảm tác hại (58,9%) cao hơn mức bình quân cả nước (37,4%). Tiếp cận dịch vụ dự phòng trong nhóm phụ nữ mại dâm tại khu vực Tây Bắc cao hơn so với mức chung của toàn quốc. Song, theo Phó trưởng Ban chỉ đạo Tây Bắc Hoàng Thị Hạnh, phần lớn hoạt động can thiệp giảm tác hại là do các tổ chức quốc tế hỗ trợ, do đó trong thời gian tới khi kinh phí từ viện trợ bị cắt giảm, trong khi ngân sách trung ương và địa phương hạn chế sẽ ảnh hưởng rất lớn đến các hoạt động này.

Để duy trì những kết quả đã đạt được, cũng như phát triển hơn nữa các hoạt động phòng chống HIV/AIDS hướng tới mục tiêu 90-90-90 (90% số người nhiễm HIV sẽ biết được tình trạng nhiễm HIV của mình; 90% số người đã chẩn đoán nhiễm HIV được điều trị bằng thuốc ARV; 90% số người nhiễm HIV đã được điều trị ARV kiểm soát được số lượng virus ở mức thấp nhất), Giám đốc Trung tâm Phòng, chống HIV/AIDS tỉnh Lạng Sơn Đào Đình Cường cho rằng, trong công tác truyền thông cần nhấn mạnh hơn nữa về các nguy cơ lây nhiễm HIV và các cách dự phòng. Đồng thời, nêu bật được tầm quan trọng của việc xét nghiệm sớm, điều trị sớm, vài trò của bảo hiểm y tế; cùng với đó lồng ghép hoạt động thông tin giáo dục truyền thông vào các hoạt động truyền thông khác của các địa phương; tăng cường hơn nữa số lượng truyền thông về HIV/AIDS trên truyền thông xã phường, thôn bản; truyền thông bằng tiếng dân tộc.