Ðẩy mạnh mối liên kết bốn nhà trong sản xuất, tiêu thụ hàng nông sản
Các Website khác - 25/08/2005
Qua hai năm thực hiện chương trình hành động xây dựng mối liên kết giữa bốn nhà: Nhà nông, nhà doanh nghiệp, nhà khoa học, Nhà nước, cho thấy mô hình hợp tác này đã từng bước giải quyết những khó khăn, bức xúc của nông dân về giống, vốn, chế biến và tiêu thụ sản phẩm, hình thành mối quan hệ mới trong sản xuất nông sản hàng hóa.
Liên kết bốn nhà còn góp phần thúc đẩy quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế trong nông nghiệp và nông thôn theo hướng tích cực, nhiều hộ nông dân nhờ đó thoát nghèo, vươn lên làm giàu.

Tuy vậy, so với mục đích, yêu cầu, việc liên kết bốn nhà chưa đạt hiệu quả như mong muốn. Phần lớn các hợp đồng giữa nhà doanh nghiệp và người sản xuất còn thiếu tính bền vững. Do thị trường nông sản luôn biến động và nhiều doanh nghiệp không chủ động về thị trường tiêu thụ, cho nên không dám ký hợp đồng dài hạn mà thường chỉ ký theo mùa vụ. Vì vậy, người sản xuất chưa yên tâm đầu tư lâu dài, nhất là đối với các loại nông sản đòi hỏi vốn đầu tư ban đầu lớn.

Bên cạnh đó, do chưa có giải pháp ràng buộc các thành viên trong quan hệ liên kết, cho nên việc xử lý còn gặp nhiều khó khăn. Nhiều hợp đồng các bên tự ký kết không có xác nhận của địa phương, thiếu thống nhất không theo quy định, khi có vi phạm gây thiệt hại cho cả người sản xuất và người tiêu thụ.

Hiện tượng đáng lo ngại và khá phổ biến là một số nhà sản xuất đã nhận đầu tư của doanh nghiệp, nhưng khi thu hoạch, giá trị thị trường cao, họ lập tức cắt cầu doanh nghiệp, bán sản phẩm cho tư thương kiếm lời cao hơn, khiến doanh nghiệp lao đao.

Ngược lại, chuyện doanh nghiệp không tôn trọng các hợp đồng đã ký, không mua hết sản phẩm, hạ giá mua, đặt tiêu chuẩn khó đáp ứng, hoặc bị mất thị trường quay sang "chạy trốn" hợp đồng cũng không hiếm, khiến người sản xuất không tin tưởng vào doanh nghiệp.

Ðối với doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp dân doanh vừa và nhỏ khó khăn về vốn nhưng phải chịu rủi ro cao khi ứng vốn cho nông dân và chịu lãi suất ngân hàng, tăng giá thành sản phẩm ảnh hưởng hoạt động kinh doanh. Vì vậy, phần lớn doanh nghiệp ngần ngại khi đầu tư ứng trước các hợp đồng bao tiêu.

Thêm một khó khăn nữa là ngân hàng, nguồn vốn lớn cho các hợp đồng ký kết lại chưa mạnh dạn tham gia do muốn bảo toàn nguồn vốn. Vì thế vòng xoay giá cả được thua vẫn chỉ có hai nhà là doanh nghiệp và nông dân gánh chịu chủ yếu. Các viện nghiên cứu kỹ thuật phục vụ phát triển sản xuất chưa tham gia nhiều vào quy trình liên kết bốn nhà.

Những năm tới, để đẩy mạnh liên kết bốn nhà, tạo động lực phát triển sản xuất và tiêu thụ nông sản hàng hóa, đề nghị Nhà nước có chính sách tạo hành lang pháp lý phù hợp cho việc thực hiện, giải quyết tranh chấp hợp đồng tiêu thụ. Xây dựng quy chế cụ thể, chi tiết về nội dung liên kết, quyền lợi và nghĩa vụ của mỗi thành viên. Thiết lập đơn vị trung gian đủ uy tín giữa doanh nghiệp và nông dân khi giao nhận hàng hóa để bảo đảm quyền lợi cho hai bên.

Quang Minh