Ông Nguyễn Thành Vinh.

Sinh năm 1946 tại Tp. Vinh, nhưng quê gốc ở xã Hưng Long, huyện Hưng Nguyên, tỉnh Nghệ An, cha là ông Nguyễn Văn Lệ, một công nhân bình thường không biết gì về thể thao, nhưng không hiểu sao cậu bé Nguyễn Thành Vinh, người con trai duy nhất của ông lại có sự đam mê bóng đá ngay từ khi còn bé.

Ông Vinh say mê đến nỗi bố mẹ ông từ ca cẩm đến chấp nhận "hắn sinh ra là cho trái bóng". Năm 1963, mới 17 tuổi, Nguyễn Thành Vinh đã là thành viên của đội bóng đá Nghệ An. Ông cùng lứa các cầu thủ: "Đức voi", Mai Tú, Huy Hòa, Văn Lập... kế tục truyền thống các cầu thủ đội bóng áo vàng thời thuộc Pháp ở xứ Nghệ, hình thành thế hệ cầu thủ đầu tiên đầy triển vọng của bóng đá Nghệ An chế độ mới.

Sau ba năm (1965 - 1968) tham gia quân đội, năm 1969 xuất ngũ trở về ngành TDTT, với tài năng bẩm sinh và tư chất trầm tĩnh, quyết đoán mạnh mẽ, ông Nguyễn Thành Vinh được giao trọng trách Đội phó Đội bóng đá Ty TDTT. Năm 1971, do thời chiến hoạt động thể thao phải tập trung vào các môn điền kinh: chạy, nhảy, bắn súng, bắn cung, bắn nỏ... sát với hoàn cảnh đất nước chiến tranh, Nghệ An tuy giải tán đội bóng nhưng vẫn nuôi dưỡng nhân tố cho môn bóng đá nên duy trì bóng đá nghiệp dư.

Trong lúc các cầu thủ đội bóng bị giải thể, phải đi làm thợ hoặc lên đường nhập ngũ, ra trận, còn Nguyễn Thành Vinh được Ty TDTT giữ lại làm HLV cho các đơn vị bóng đá nghiệp dư. Nhờ vậy mà tài năng, nghiệp vụ về bóng đá của ông không những không bị ngăn cản, gián đoạn mà liên tục duy trì và phát triển.

Năm 1974, để tạo nguồn cán bộ chủ chốt cho ngành TDTT, Nghệ An đã cử một loạt cán bộ thuộc các môn thể thao đi học Trường Cán bộ TDTT Trung ương hệ chính quy, dài hạn. Nguyễn Thành Vinh nằm trong số hơn 10 cán bộ được đi học đó. Một lần nữa, Nguyễn Thành Vinh được học đúng môn bóng đá sở trường. Vừa tài năng bẩm sinh, vừa được cử đi đào tạo bài bản, lại có 10 năm (từ 1963 - 1973) công tác thực tế từ bóng đá đã tạo nên hành trang hoàn bị cho Nguyễn Thành Vinh đối với qủa bóng tròn.

Thực tế gần 40 năm hoạt động trên sân cỏ và tại trường học, trong đó có 23 năm làm HLV bóng đá xứ Nghệ và Phó HLV trưởng Đội tuyển Quốc gia, ông Nguyễn Thành Vinh đã trổ hết tài năng, khiến ông trở thành người của công chúng hâm mộ bóng đá cả nước. Đặc biệt, từ khi bóng đá Việt Nam chuyển sang hướng chuyên nghiệp và có thứ hạng trong khu vực, Sông Lam do ông làm HLV là CLB mạnh nhất Việt Nam từng tung hoành với các CLB Đông Dương và là nơi cung cấp nhiều cầu thủ trụ cột cho Đội tuyển Quốc gia.

Tiếng tăm ông Vinh bay cao, vang xa lừng lẫy, ông không chỉ là người thầy lừng danh góp phần tạo nên "chảo lửa" thành Vinh mà còn là người thầy của Đội tuyển Quốc gia. Với tài năng và những cống hiến của ông đối với sự nghiệp bóng đá, FIFA (Liên đoàn Bóng đá thế giới) đã cấp chứng chỉ HLV đẳng cấp hạng B cho ông cùng lần với "Khổng Minh xứ Nghệ" Nguyễn Hồng Thanh.

Bóng đá có làm hại ông?

Mùa bóng 2004, Sông Lam bộc lộ những bóng đen tiêu cực, nhiều nguồn tin cho rằng: Thế lực đen đã thâu tóm các cầu thủ trụ cột của CLB này. Hồi đó người ta cho rằng, HLV Nguyễn Thành Vinh bất lực trước đám học trò; cuộc chiến giành quyền lực diễn ra ít nhất là của 3 thế lực ở CLB Sông Lam đã bắt đầu được nhen nhóm...

Cuộc "đại phẫu" được tiến hành, ông Nguyễn Thành Vinh là người yếm thế vì kết quả giải Cúp Quốc gia của Sông Lam do ông dẫn dắt quyết tâm dính giải nhưng chỉ đứng hạng 5, đã làm thất vọng lãnh đạo tỉnh và người dân xứ Nghệ.v.v... Trước đó, làn sóng đòi thay HLV của dân chúng và cầu thủ khá dữ dội đã dồn ông Nguyễn Thành Vinh căng thẳng đến tột cùng.

Người ta đoán già đoán non: Lần này, ông Vinh sẽ "chết" vì trái bóng vốn ông sinh ra cho nó, nay nó quay lại hại ông. Nhưng tất cả đều nhầm, con người như ông Nguyễn Thành Vinh có thể bất lực trước thế lực đen tối của bóng đá Sông Lam chứ không thể chết khi ông đã khẳng định vị trí một HLV có đẳng cấp: Nhiều CLB đã rải thảm chờ ông và ông đã lựa chọn nơi sẽ đến.

Dư luận bị bất ngờ bởi chỉ hai ngày sau khi kết thúc giải Cup Quốc gia 2004 với bao tiếng tăm, ông Nguyễn Thành Vinh rời Nghệ An vào phía Nam làm HLV cho CLB NHĐA mà lẽ ra với cương vị HLV trưởng, ông phải ở lại chủ trì tổ chức họp đội bóng rút kinh nghiệm, kiểm điểm trách nhiệm ban huấn luyện và cầu thủ theo quy chế hoạt động của CLB.

Sự ra đi vội vàng này của ông khiến dư luận thành Vinh hồi đó thương cho một người tài năng nhưng bất lực, bởi đám học trò bất hảo; thương cho một người chân chính bị những kẻ ham quyền lực ghen ghét, đố kỵ coi ông là người cản đường thăng tiến của họ. Người ta còn thương ông Vinh, một HLV trong sáng hết lòng vì bóng đá, góp phần quan trọng làm rạng danh cho bóng đá Nghệ An.

Những người hiểu ông Vinh còn kể rằng: Ông Vinh có trách nhiệm với trái bóng đến nỗi một năm, ông có ba ngày lễ trọng, đó là ngày 21/1 giỗ mẹ, 23/10 giỗ cha đẻ, 25/10 giỗ cha vợ đều trùng vào mùa bóng, bỏ giỗ cha là điều cấm kỵ nhưng vì bóng đá, 10 năm nay ông Vinh đã phải làm. Ông còn là người ngay thẳng, giàu tình thương người.

Mỗi kỳ nhận lương, ông dành 300.000 đến 500.000 đồng giúp một vận động viên điền kinh hết thời nhưng chỉ được làm hợp đồng tạp vụ có hoàn cảnh khó khăn. Mỗi mùa bóng có tiền thưởng hoặc đi xa lâu ngày về, ông có quà hết lượt cho mọi người từ nhân viên bảo vệ, tạp vụ đến cấp dưỡng... nên ông bị o ép phải rời xứ Nghệ khiến cho bao người thương cảm.

Góc khuất

Bốn mươi năm sống vì trái bóng trên đất Nghệ An, ông Nguyễn Thành Vinh chiếm trọn niềm tin, lòng ngưỡng mộ không chỉ của người dân Nghệ An mà người hâm mộ cả nước. Bởi coi ông là người trong sáng như phalê trước bao vẩn đục của tiêu cực trong bóng đá nên người ta bất ngờ đến sửng sốt khi nghe tin ông bị khép tội đưa tiền hối lộ cho trọng tài, bị khởi tố, bị bắt tạm giam, tạo nên vết nhơ, góc khuất của đời ông. Thần tượng về một HLV tài ba, trong sáng, ngay thẳng, hiến gần hết đời mình cho trái bóng đổ sụp.

Giới thạo tin còn tiết lộ: Làm HLV cho NHĐA, ngoài được trả lương hậu hĩnh, ông Vinh còn được biếu một lô đất trị giá hơn 1 tỷ đồng, ông đã chuyển nhượng lô đất này cho người khác. Dư luận coi đây là "góc khuất" bởi lương hậu hĩnh, quà tặng giá trị lớn như thế buộc ông phải mọi cách giành chiến thắng. Ngoài trổ tài năng trên sân cỏ, ông phải lo lót người cầm còi bởi thật dễ hiểu, chỉ một sự cố tình làm lơ, cố tình bắt, phạt nặng một lỗi nhỏ thôi là ông hoặc trở nên người vinh quang hay cay đắng. Với hành vi hối lộ trọng tài, ngấp nghé tuổi 60, thay vì về nghỉ ngơi an nhàn tại nhà số 5 Trần Hưng Đạo, Tp. Vinh, ông Vinh đã "lạc bước" vào Trại tạm giam T16 Hà Tây.

Giờ đây, khi CLB Sông Lam do chính ông dẫn dắt đang tan tác tựa chim muông: Cựu Giám đốc Nguyễn Hồng Thanh cùng những học trò kế nhiệm ông là Hữu Thắng, Nguyễn Xuân Vinh... bị khởi tố, theo nhau vào trại tạm giam bởi chuyện bùng nhùng thời ông làm HLV trưởng. Dư luận thành Vinh trăn trở: Ông có liên quan đến sự tan tác này không? Ngoài tội danh hối lộ trọng tài tại CLB NHĐA, ông còn liên quan đến việc mua cup trong mùa giải 2000 - 2001 đang bị phanh phui, thậm chí người ta còn nghi ngờ tất cả các giải bóng từ năm 1995 đến 2004 do ông cầm quân đang được lật lại với nhiều trận đầu thất thường: chệch choạc như đã bán độ, phi thường như được mua độ... góc khuất của đời ông liệu càng đen tối hơn không?

Ông từng sinh ra cho trái bóng, làm rạng rỡ cho nền bóng đá bởi ông trong sáng, vậy mà đến cuối cuộc đời mới thấy được góc khuất đời ông.

Hải Ninh (ANND)