Bên cạnh những khu phố hiện đại, TP.HCM ngày càng nhiều các phố chật chội, tối tăm, ẩm thấp, chưa mưa đã ngập, lối đi nhỏ hẹp, ngoằn ngoèo, nhà cửa xây cất tạm bợ, chen chúc...

Một trong những dãy nhà ổ chuột tại tổ 15B khu phố 2 phường Tân Phú, TP.HCM.

Từ đại lộ Nguyễn Văn Linh qua cầu Đa Khoa, rẽ vào hẻm 43 đường Nguyễn Thị Thập (quận 7), chúng tôi như lạc hoàn toàn vào một thế giới khác. Con hẻm đất lầy lội, chạy ngoằn ngoèo và hẹp đến nỗi xe máy đang chạy phải dừng lại để tránh va vào nhau.

Đường điện, điện thoại trong khu vực được câu móc trên các cây cọc bằng gỗ, tre và giăng chi chít như mạng nhện. Càng vào sâu trong hẻm, nhà cửa càng tồi tàn, rách nát.

Chị Nguyễn Thị Hương (44 tuổi), tổ trưởng tổ 15B, khu phố 2, phường Tân Phú, quận 7 cho biết tổ 15B có 102 căn nhà, 102 hộ với trên 250 nhân khẩu nhưng chỉ có 7 căn có số nhà và hộ khẩu.

Nếu gộp luôn tổ 15A thì nhà hợp lệ (có số nhà) chỉ có 12 căn. Còn lại là nhà không số, trong đó có cả căn nhà của chị Hương nằm ở gần cuối hẻm.

Chị Hương kể: “Tôi vốn là giáo viên công tác tại trường tiểu học Long Hưng A, xã Long Hưng, Mỹ Tú, Sóc Trăng. Vì buồn chuyện gia đình, tháng 3/1997, tôi rời quê đưa con gái lên TPHCM kiếm kế sinh nhai.

Khi đó, khu vực này còn là một cánh đồng, nhà cửa thưa thớt. Tôi mua giấy tay miếng đất này với giá 5 triệu đồng rồi đổ đất san nền, cất nhà ở cho đến nay.

Cũng vì không có số nhà nên lắm khi bà con, bạn bè từ nơi khác đến đây tìm người thân loay hoay cả ngày vẫn không kiếm ra”.

Anh Đoàn Ngọc Sơn, một cư dân quê ở Phụng Hiệp, Cần Thơ, lên TPHCM ở rể đã 17 năm. Nhà vợ bên phường Tân Kiểng quá chật chội, hai vợ chồng tích cóp được ít tiền về đây mua đất, cất nhà.

“Khu phố này hầu hết là người từ nơi khác trôi dạt về. Người nhập cư từ các tỉnh phía Bắc, miền Trung và các tỉnh miền Tây như tôi và chị Hương cũng có mà người dân ở khu vực nội thành bị giải tỏa trong các dự án đầu tư xây dựng dạt về cũng có. Riêng chúng tôi vẫn thường gọi khu phố này là “nhà không số, phố không tên” - Anh Sơn nói.

Thấy chúng tôi ái ngại nhìn căn nhà cấp 4 chỉ rộng vỏn vẹn 24m2 đang là nơi tá túc của 3 con người (trong đó con gái chị Hương sắp đến ngày sinh nở), chị Hương cho biết căn nhà của chị thuộc loại “có hạng”, bởi trong xóm còn nhiều căn bé hơn. Trong tổng số 102 căn thuộc tổ 15B, số nhà có diện tích dưới 40m2 chiếm hơn 70%.

Tuy chật chội, nhếch nhác nhưng nhờ giá rẻ (trên dưới 100 triệu đồng/căn) nên nhà ở khu vực này bán rất chạy. Việc mua bán nhà ở đây cũng được thực hiện theo kiểu “chẳng giống ai” .

Sau khi thỏa thuận giá, người mua và người bán lập một giấy mua bán tay và mời một số người chứng kiến ký tên. Vậy là xong. Hầu như tuần nào cũng có người mới đến ở, dân số biến động liên tục. Riêng nền đất thì đã “đóng băng” từ 2 - 3 năm nay, bởi người mua không được xây cất nhà.

Bùng nổ xây nhà ổ chuột

Chị Hương chỉ dãy nhà không số xập xệ đối diện và cho biết: Từ 3 căn liền kề ban đầu, chủ nhà ngăn đôi thành 6 căn nhà bé xíu rồi rao bán. Nhà nhỏ trong khu vực này dễ bán hơn vì hợp túi tiền của số đông người nghèo. Chủ nhà cho biết tất cả đều đã có người mua.

Theo UBND phường Tân Phú, khu phố 2 có trên 2.500 hộ dân, trong đó toàn bộ diện tích của 2 tổ 15A, 15B là đất công, do Nhà nước quản lý, bị người dân lấn chiếm, xây cất và mua bán trái phép sau thời điểm tháng 10/1993.

UBND quận 7 và thành phố đã có chủ trương thu hồi toàn bộ diện tích đất của tổ 15A cho dự án mở rộng quy mô bệnh viện đa khoa quận.

“Hẻm nhỏ, xe chữa cháy không vào được tận nơi, trong khi phần lớn số nhà dân được xây cất bằng các loại vật liệu nhẹ, như tre, gỗ, ván, tôn, giấy dầu, … nên rất dễ xảy ra sự cố hỏa hoạn. Trong tương lai, toàn bộ khu vực này sẽ được giải tỏa để chỉnh trang đô thị” Bà Huỳnh Thị Thu Liễu, Chủ tịch phường cho biết.

Theo số liệu thống kê chưa đầy đủ của Sở Xây dựng, TPHCM đang tồn tại hơn 1.000 khu nhà ổ chuột, phân bố rải rác ở ngoại thành. Những quận, huyện nào có tốc độ đô thị hóa nhanh nhưng công tác quản lý đô thị tại địa phương bị buông lỏng thì số lượng nhà ổ chuột, nhà xây dựng không phép xuất hiện càng nhiều.

Theo Huy Thịnh (Tiền Phong)