Sau 60 năm gắn bó mật thiết với viễn thông, ngành bưu chính vừa được Chính phủ cho phép ra “ở riêng” theo đề án thành lập Tập đoàn viễn thông VN. Nếu không có gì thay đổi, tháng 6/2006, Tổng công ty Bưu chính hạch toán độc lập sẽ chính thức ra mắt.

Nhân viên bưu điện kiểm hàng.

Ông Hoàng Thọ Thái, Phó tổng giám đốc Tổng công ty Bưu chính Viễn thông VN (VNPT) cho biết, kế hoạch chia tách bưu chính khỏi viễn thông đã được triển khai ở hầu hết các bưu điện huyện, tỉnh, thành phố. Cuối năm nay, đề án chi tiết tách bưu chính khỏi viễn thông sẽ được trình Chính phủ. Theo dự kiến, tháng 6/2006 Tổng công ty Bưu chính sẽ chính thức ra mắt.

Trước khi có quyết định của Thủ tướng về việc tách bưu chính khỏi viễn thông, kế hoạch ra “ở riêng” của ngành Bưu chính đã được tiến hành gần 5 năm nhưng kết quả thu được rất thấp, bưu chính vẫn muốn dựa vào viễn thông để khỏi đói. Theo số liệu ước tính của VNPT, thu nhập bình quân hiện nay của mỗi cán bộ, công nhân viên chỉ khoảng 1,5 triệu đồng/tháng, một phần do viễn thông đang phải bù lỗ cho bưu chính khiến thu nhập chung của ngành bị giảm xuống. Hiện doanh thu từ các dịch vụ bưu chính chỉ chiếm chưa đầy 10% tổng doanh thu của VNPT.

Nếu tách bưu chính khỏi viễn thông, thu nhập bình quân của cán bộ, nhân viên viễn thông sẽ đạt trên 2 triệu đồng/tháng; bưu chính tụt xuống dưới 1 triệu đồng/tháng. Đây cũng là một lý do khiến cho những người làm bưu chính ngại không muốn tách ra khỏi viễn thông.

Điều làm nhiều người làm trong ngành bưu chính lo lắng nhất là khả năng kinh doanh để đảm bảo có lãi trong điều kiện cơ sở hạ tầng còn nghèo nàn và chính sách giá cước dưới giá thành của dịch vụ bưu chính.

Không giống như đánh giá bi quan của nhiều chuyên gia về tương lai của bưu chính khi tách khỏi viễn thông, ông Hoàng Thọ Thái khẳng định: "Lâu nay, bưu chính kinh doanh không có lãi là do Nhà nước bắt phải lỗ. Nếu sau khi chia cắt, Nhà nước phân bổ công việc rõ ràng, cho phép chúng tôi quyền tự quyết hạch toán thu chi, chúng tôi sẽ có thể làm tốt. Khi ấy bưu chính vẫn có thể sống khỏe và sẽ nhanh chóng đuổi kịp ngành viễn thông". Tuy nhiên, ông Thái cũng thừa nhận, do phải gánh nhiều các dịch vụ công ích nên thời gian đầu chia tách, ngành bưu chính sẽ không tránh khỏi một số khó khăn.

Nhận xét về khả năng cạnh tranh của ngành bưu chính khi chính thức “ở riêng”, ông Nguyễn Anh Dũng, Trưởng phòng Kinh doanh Công ty Fedex cho rằng, VNPT có lợi thế về cơ sở hạ tầng với hệ thống bưu cục đặt tại tất cả các huyện, tỉnh, thành phố và gần 100% các xã trong cả nước, nguồn nhân lực dồi dào. Chỉ cần họ khai thác các dịch vụ trong nước như bưu kiện, sách báo, các dịch vụ như tiết kiệm bưu điện, bảo hiểm... đã đảm bảo có lãi.

"Vấn đề cốt yếu là VNPT phải nhanh đổi mới công nghệ, phát huy tiềm năng sẵn có và nâng cao chất lượng dịch vụ. Có như thế, các doanh nghiệp thành viên mới có khả năng cạnh tranh được trên một thị trường hẹp mà có quá nhiều nhà cung cấp", ông nói.

Tuy nhiên, khác với tình hình trước đây, hiện nay VNPT không còn độc quyền trong lĩnh vực bưu chính. Họ đang phải chia sẻ thị trường với nhiều doanh nghiệp khác như Viettel, Saigon Postel, Tiến Thành - những đối thủ cạnh tranh thực sự. Chính sự có mặt của các doanh nghiệp này đã khiến bưu chính của VNPT phải tăng tốc. Nếu như trước đây, để chuyển một bưu phẩm từ Hà Nội vào TP HCM cần khoảng 2-3 ngày, nay việc gửi nhận có thể được thực hiện trong 1 ngày. Đó là chưa kể đến những dịch vụ chuyển phát nhanh theo hình thức phát trong ngày, phát trong ngày theo thỏa thuận...

Khác với lĩnh vực bưu chính trong nước, VNPT gần như không có thể mạnh gì đối với dịch vụ gửi các bưu phẩm, bưu kiện đi nước ngoài. Do nhiều công đoạn chưa được tin học hóa, khi khách hàng khiếu nại, VNPT thậm chí cũng không biết bưu kiện đó hiện đang ở đâu để trả lời. Trong khi VNPT vẫn phải thuê các phương tiện vận chuyển của hàng không để vận chuyển hàng hóa đi quốc tế và luôn bị động về thời gian thì các hãng như DHL, Fedex đã có hẳn một hệ thống phân phối hàng hóa tại hơn 200 nước trên thế giới với khoảng 700 máy bay làm công tác chuyên chở.

Hồng Anh