7 năm thực hiện chương trình trồng mới 5 triệu hécta rừng:
Rừng tăng, chất lượng giảm
Cẩm Văn

Ngày 11.10, tại hội nghị Chính phủ sơ kết 7 năm (1998-2005) thực hiện dự án trồng mới 5 triệu hécta rừng, Bộ NNPTNT thừa nhận rằng, tiến độ thực hiện dự án chỉ mới đạt được đối với rừng phòng hộ và rừng đặc dụng. Và trong khi diện tích rừng tự nhiên có tăng lên, chất lượng rừng tại một số nơi lại giảm đi trông thấy.

Rừng trồng cây nguyên liệu giấy ở Phú Thọ.

Diện tích tăng
Sau 7 năm, bằng các dự án 661, cả nước trồng mới được hơn 631 nghìn hécta rừng phòng hộ, đặc dụng, đạt 103% so với kế hoạch ban đầu.

Điểm đặc biệt, hầu như toàn bộ các địa phương trong cả nước đều hoàn thành kế hoạch trồng mới được giao và nhiều địa phương sẵn sàng hỗ trợ thêm bằng nguồn ngân sách địa phương.

Kết quả trồng rừng sản xuất, trái lại chỉ đạt được 49% kế hoạch, tương đương gần 683,4 nghìn hécta. Dù rằng, theo Bộ NNPTNT, việc trồng mới rừng sản xuất từ năm 2003 được Nhà nước hỗ trợ cây giống chất lượng cao và một phần phân bón cho các hộ gia đình với mức hỗ trợ 1,5 triệu đồng/ha.

Đến nay các địa phương mới trồng được vỏn vẹn 86,9 nghìn hécta cây ăn quả và cây công nghiệp, chỉ bằng 9% so với nhiệm vụ 1 triệu hécta cho đến hết năm 2010.

Thứ trưởng Bộ NNPTNT - ông Hứa Đức Nhị cho rằng, việc không đạt được diện tích rừng sản xuất có lỗi bởi đất trồng rừng sản xuất được quy hoạch hạn chế và do nhiều địa phương chỉ chú trọng quy hoạch rừng phòng hộ.

Khó khăn vay vốn ngân hàng cũng là trở ngại lớn và thực tế chỉ có các "đại gia" như TCty Giấy hay TCty Lâm nghiệp mới đứng ra vay vốn.

Chất lượng rừng có tăng?
Những "vướng mắc" trong việc thực hiện tiến độ trồng mới diện tích rừng có thể được giải quyết theo nhiều hướng. Song phần nhiều các đại biểu tham dự hội nghị ngày 11.10 cho rằng, cần lưu tâm hơn đến chất lượng rừng trồng.

Thứ trưởng Hứa Đức Nhị công nhận diện tích rừng sản xuất chưa tạo được vùng nguyên liệu đáp ứng nhu cầu của công nghiệp chế biến gỗ và lâm sản. Hơn nữa, dù diện tích rừng tự nhiên có chiều hướng tăng, chất lượng rừng vẫn tăng chậm và thậm chí có nơi còn giảm đi trông thấy.

Một lãnh đạo của Bộ KHĐT chỉ rõ, chưa có bất kỳ đánh giá cụ thể nào về chất lượng rừng trồng và đặc biệt là rừng trồng hết thời kỳ chăm sóc.

Kết quả khảo sát một số điểm trồng rừng cho thấy nhiều diện tích không bảo đảm mật độ và chất lượng cây, nhiều diện tích bắt đầu xuống cấp nhanh chóng về khả năng giữ đất, giữ nước...

Chưa nói rừng trồng chỉ mới nhằm mục tiêu bảo vệ môi trường nên sản lượng gỗ khai thác thấp và hàng năm chỉ đạt 2,5 triệu mét khối trên diện tích 12 triệu hécta. Giá trị sản xuất lâm nghiệp đóng góp cho giá trị sản xuất toàn ngành nông lâm ngư nghiệp do đó chỉ chiếm 4%, bằng 1% GDP của cả nước.

Hệ quả tất yếu là dân làm nghề rừng vẫn nghèo và do hầu hết vốn ngân sách tập trung vào trồng rừng, bảo vệ rừng cho Nhà nước nên đời sống người dân không gắn với rừng.

Hệ quả luẩn quẩn sau đó nữa là nhiều khu rừng trồng xong sẵn sàng đối mặt ngay với nguy cơ hoả hoạn, phá rừng do không có người bảo vệ, chăm sóc...

Nhiệm vụ trồng mới thêm 1,598 triệu hécta rừng trong các năm 2006-2010 không chỉ dừng lại ở con số. Dù rằng độ che phủ rừng của cả nước lần lượt được nâng lên theo từng năm, 28,1% năm 1995, 33,2% năm 1999 và lên 36,7% năm 2004.