Nghề… khó nói

Một ngày làm việc của ĐĐV thường không cố định giờ giấc, nhưng phải đủ thời lượng theo quy định của đơn vị quản lý. Với túi đồ nghề là tập tờ rơi tuyên truyền, bao cao su, kim tiêm, thuốc tránh thai… họ đi bộ để tiếp cận các điểm “nhạy cảm” ở địa bàn được phân công tuyên truyền như nhà hàng, quán karaoke, quán massage. Mỗi điểm, ĐĐV thường có khoảng 30 phút để vừa trò chuyện cùng các tiếp viên và chủ quán, vừa khéo léo đan cài các kiến thức phòng chống HIV. Khi “đối tác” có nhu cầu sẽ được phát kim tiêm miễn phí, hoặc được hướng dẫn sử dụng bao cao su sao cho an toàn.

Lại có những ĐĐV phải tiếp cận những khu vực vắng người, công viên, hay vườn hoa, để “nhận dạng” và phát kim tiêm cho người nghiện ma túy. Một chiếc kim tiêm, một bao cao su đến được tay người cần đến, đối với mỗi ĐĐV đó là một sự thành công.

Ranh giới mong manh

Trên một tờ báo điện tử mới đây thông tin, ở một tỉnh phía Nam, lực lượng công an bắt quả tang 6 ĐĐV đang tụ tập sử dụng ma túy. Ngoài ra còn thu giữ số lượng kha khá kim tiêm, bao cao su, những thứ nhẽ ra phải được phát đến tay “đối tượng nhạy cảm”. Còn tại Hà Nội, gần đây nhất là vụ ĐĐV Bùi Vân Huệ (SN 1972), nhà ở khu tập thể Tân Mai, quận Hoàng Mai, bị trinh sát Đội Chống ma túy - CAQ Hai Bà Trưng bắt quả tang khi đang bán ma túy cho con nghiện.

Năm 2005, Huệ từng bị đưa đi cai nghiện bắt buộc trong thời gian 24 tháng. Khoảng tháng 5-2009, Huệ xin đi làm ĐĐV của một trung tâm có trụ sở tại phường Giáp Bát, quận Hoàng Mai. Sau khoảng 2 tháng tập huấn, Huệ được “tung” xuống phụ trách địa bàn cầu Long Biên, Phúc Tân, Phúc Xá, quận Long Biên. Tiêu chí tuyển chọn ĐĐV phải là những người không còn nghiện ma túy.

Khi đi dự tuyển, Huệ đã bỏ hút, chích một thời gian, nhưng đã nhanh chóng nghiện lại. Cho đến buổi sáng 7-9, tổ công tác Đội CSĐT tội phạm ma túy - CAQ Hai Bà Trưng bắt quả tang Bùi Vân Huệ đang tiếp xúc với 2 đối tượng nghiện ở khu vực cổng chợ Mơ, phố Bạch Mai. Trên tay Huệ có 1 gói heroin. Còn trong chiếc túi xách Huệ khoác trên vai, lực lượng công an phát hiện thêm 5 gói heroin. Tại cơ quan công an, Huệ khai do không bỏ được ma túy nên đã lợi dụng công việc của mình để bán ma túy cho con nghiện. Mỗi gói heroin, Huệ mua với giá 70.000 đồng và bán lại với giá 100.000 đồng.  

Niềm tin bị lợi dụng

Ít ngày sau khi đăng tải “vụ” Bùi Vân Huệ, chúng tôi nhận được hồi âm của bạn đọc như sau: “Các trung tâm phòng chống HIV/AIDS liên tục mở ra các đợt xét tuyển ĐĐV trên danh nghĩa là những người có “tiền sử” về ma túy, nhưng thực tế đa phần họ lại là những người vẫn thường xuyên sử dụng ma túy. Công việc của ĐĐV chủ yếu là đi phát bao cao su và bơm kim tiêm. Nhưng có điều đáng phải quan tâm và tìm hiểu là việc phát bao cao su và kim tiêm liệu có được thực hiện đúng theo quy định, hay là nó ẩn chứa những hành vi vi phạm pháp luật?”.

Tại nơi làm việc cũ của Huệ, điều khiến chúng tôi bất ngờ là một cán bộ đại diện cho biết, trước đó một vài năm cũng từng có trường hợp tương tự như vậy. Hai ngày sau khi Bùi Vân Huệ bị cơ quan công an bắt, qua điện thoại gọi đến nơi cô ta làm việc, chúng tôi được xác nhận “có ĐĐV Huệ và cô ấy vẫn… đang đi làm (?!)”. ĐĐV là công việc bắt đầu bằng sự tự nguyện, là nghề “mở” cho những ý chí biết vươn lên hướng thiện. Mục đích, tôn chỉ của những cơ quan, trung tâm xây dựng và điều hành hoạt động ĐĐV là tốt; nhưng thực tế, chưa nhiều đơn vị đưa ra được cách quản lý tốt nhất đối với ĐĐV của mình. Cơ chế làm việc độc lập của ĐĐV; cách quản lý công việc của ĐĐV theo xác suất của trung tâm; môi trường làm việc nhạy cảm… đó là những yếu tố dễ khiến ĐĐV sa ngã.

Chúng tôi đã được xem những bản báo cáo kết quả làm việc của Huệ trong 1 tháng trước khi ĐĐV này bị bắt. Huệ chưa biết ghi nhật ký (bởi mới vào nghề) nên việc ghi chép do một giáo dục viên đồng đẳng làm hộ. Những bản báo cáo kết quả ấy thể hiện khá tốt sự năng nổ của Huệ. Nhưng chưa đủ, bởi “chúng tôi chỉ quản lý ĐĐV trong giờ làm việc của họ”, một cán bộ có trách nhiệm nơi Bùi Vân Huệ làm việc cho biết.

Hoàng Quân