Án oan ma túy ở Mỹ
Báo Tiếng chuông - 01/10/2016
Mỹ là một trong những nước có nền tố tụng tiến bộ, nhưng nước này cũng có nhiều án oan, điển hình là án oan ma túy.

Vào một buổi chiều muộn tháng 8/2010, khi Amy Albritton và bạn trai là Anthony Wilson vừa chuyển làn xe thì đột nhiên đèn trên xe tuần tra của cảnh sát thành phố Houston, bang Texas nhấp nháy phía sau họ. Cảnh sát ra hiệu yêu cầu chiếc Chrysler Concorde màu trắng của họ tấp vào một bãi đậu xe.

Thử nghiệm ma túy tại chỗ và bắt

Một sĩ quan yêu cầu Wilson xuất trình giấy phép lái xe và giấy đăng ký xe. Wilson nói anh không có giấy phép lái xe, còn xe thì thuộc chủ quyền của Albritton. Viên sĩ quan yêu cầu Wilson ra khỏi xe. Viên sĩ quan nhìn xuống vị trí của tài xế, nhìn xung quanh, rồi gọi đồng nghiệp đi cùng.

Trong bản báo cáo, sĩ quan Duc Nguyen viết rằng ông nhìn thấy một cây kim dưới tấm lợp trần xe. Albritton không biết hai cảnh sát nói gì. Sĩ quan David Helms đi về phía cửa sổ chỗ chị ngồi và bảo là sẽ khám xe. Ông Helms phát hiện một mẩu gì đó màu trắng trên sàn xe. Trong báo cáo, ông Duc Nguyen viết mẩu cốm đó là cocaine. Thế rồi họ còng tay Wilson.

Các sĩ quan tiếp tục tìm kiếm. Albritton cố hét to lên để giải thích rằng không có bất kỳ thứ ma túy nào trong xe hơi của mình, rằng chị không biết Wilson có mang theo ma túy hay không.

4 năm trước, tại Học viện Cảnh sát, ông Helms được dạy rằng để thực hiện một vụ bắt giữ về ma túy trên đường phố, cảnh sát cần tiến hành một thử nghiệm hóa học tại hiện trường (thử nghiệm tại chỗ). Đó là những gì cảnh sát thường làm trên cả nước Mỹ mỗi ngày trong hàng ngàn vụ bắt giữ có liên quan đến ma túy. Ông Helms mở cốp xe tuần tra của mình, lấy ra một hộp nhựa nhỏ chứa bên trong một lọ chất lỏng màu hồng và quay lại chỗ Albritton. Ông mở nắp lọ và thả một mẩu cốm nhỏ vào chất lỏng. Nếu chất lỏng vẫn còn màu hồng, nghi vấn cocaine sẽ bị loại trừ. Nếu nó chuyển sang màu xanh da trời thì Albritton - chủ sở hữu chiếc xe có thể trở thành bị cáo.

Helms vẫy cái lọ trước mặt Albritton và nói: “Cô bị bắt!”.

 

Không chỉ Amy Albritton mà hàng loạt người Mỹ bị kết án ma túy oan từ những cái máy thử nghiệm tại chỗ

 

Mớm cung kiểu Mỹ

9 tiếng đồng hồ sau khi bị bắt, Albritton bị đưa vào nhà tù quận Harris vì bị cáo buộc tội sở hữu ma túy. Sau đó, Luật sư Dan Richardson - bào chữa chỉ định đến gặp chị.

Luật sư bảo Albritton bị cáo buộc tội sở hữu một chất bị kiểm soát, cocaine dạng bột, tại một phiên luận tội vào sáng hôm đó. Luật sư Richardson giải thích rằng đó là một trọng tội, hình phạt tối đa là 2 năm tù, thụ án tại nhà tù của bang. Luật sư còn nói rằng các công tố viên đã thỏa thuận nếu chị nhận tội chị sẽ nhận được bản án 45 ngày tù tại nhà tù của hạt, nhiều khả năng chị chỉ ngồi tù một nửa số ngày nói trên.

Albritton nói với Luật sư Richardson rằng cảnh sát đã nhầm lẫn, chị vô tội. Nhưng luật sư bảo không tin, vì cảnh sát đã tìm thấy cocaine trong xe của chị, rằng việc thử nghiệm đã chứng minh điều đó...

Trong lúc tuyệt vọng, Albritton đồng ý với thỏa thuận nêu trên. Chị được đưa đến phòng xử án. Trước thẩm phán, Albritton khóc nấc và cố gắng nói hai từ quan trọng: “Nhận tội”.

Thụ án xong mới có kết quả giám định

Lại nói về sĩ quan Helms, sau khi thử nghiệm ma túy tại chỗ và bắt giữ Albritton, ông ta gửi những gì còn lại của mẩu cốm đến phòng thí nghiệm tội phạm của Sở Cảnh sát Houston. Theo ông, đó là “0,02 g cocaine dạng bột” và một “ống tiêm chứa 0,01 g chất gì không rõ” - có lẽ là cây kim mà đồng nghiệp Duc Nguyen báo cáo là lấy từ miếng lót trần (tờ trình của ông Helms - vốn độc lập với báo cáo về việc bắt giữ - cho biết cây kim không phải lấy từ tấm lót trần xe mà từ “tấm che nắng đáng ngờ”).

Sau khi ngồi tù 21 ngày, Albritton đã lấy lại được chiếc xe. Cha của Albritton nói: “Nếu luật pháp nói mày có ma túy thì mày phải có ma túy”.

Sau mọi chuyện, những mẫu bằng chứng vẫn còn được lưu trữ trong phòng thí nghiệm tội phạm ở Houston. Người ta để chúng trong mấy cái hộc bên dưới ghế băng trong phòng cùng với nhiều mẫu vật đã nằm ở đó bốn năm trời. Bao nhiêu người đã nhận tội trước khi các phòng thí nghiệm cho ra kết quả phân tích và gửi đến tòa án.

Ngày 23/2/2011, 5 tháng sau khi Albritton thụ án và trở về nhà, chuyên gia pháp y Ahtavea Barker lấy phong bì đựng bằng chứng từ dưới ghế băng ra. “Ống tiêm chỉ là cái ống tiêm” bởi có quá ít dư lượng để kiểm tra. Thứ bột trong mẩu cốm chỉ là aspirin và caffeine, một loại thuốc giảm đau. Nó không phải là ma túy.

Sau đó, Tòa Phúc thẩm hình sự Texas đã bác bản án của tòa án thành phố Houston đối với Albritton. Từ vụ Albritton, người ta đặt vấn đề: Tại sao không yêu cầu trưng kết quả của phòng thí nghiệm kịp thời để tránh làm oan người vô tội?!

Khả năng sai sót của thử nghiệm tại chỗ

Mỗi năm cảnh sát Mỹ bắt giữ hơn 1,2 triệu người về tội tàng trữ ma túy bất hợp pháp. Lối thử nghiệm tại chỗ mà sĩ quan Helms sử dụng trong vụ Albritton đã giúp cảnh sát nhanh chóng chuyển từ nghi ngờ đến buộc tội. Nhưng các bộ dụng cụ thử nghiệm tại chỗ có thể cho ra kết quả sai lạc rất nhiều.

Một số thử nghiệm, trong đó có vụ bắt giữ Albritton, sử dụng một ống hóa chất duy nhất gọi là cobalt thiocyanate (chuyển sang màu xanh da trời khi tiếp xúc với cocaine). Nhưng cobalt thiocyanate cũng chuyển thành màu xanh da trời khi nó được tiếp xúc với hơn 80 hợp chất khác, chẳng hạn như một loại thuốc trị mụn hay một số chất tẩy rửa gia dụng nào đó. Đó là chưa nói môi trường cũng ảnh hưởng đến kết quả thử nghiệm, hoặc ánh sáng cũng ảnh hưởng đến việc “đọc” kết quả này.

Tại Las Vegas, cơ quan chức năng kiểm tra lại một số mẫu thử nghiệm cocaine tại chỗ được tiến hành từ năm 2010 đến năm 2013 và phát hiện 33% số mẫu có kết quả dương tính giả. Dữ liệu của hệ thống phòng xét nghiệm thuộc Cục Thi hành luật pháp bang Florida phát hiện 21% bằng chứng cho thấy cảnh sát xác định nhầm methamphetamine và một nửa số mẫu có kết quả dương tính giả. Hay tại Florida, trong 7 tháng đầu năm 2014, cảnh sát hạt Hillsborough đã xác định nhầm methamphetamine 15 vụ…

 

 

Kết án dựa trên thỏa thuận nhận tội

Hầu hết các vụ án ma túy ở Mỹ đã được phán quyết trước khi được đưa ra tòa. Năm 2011, tổ chức (phi lợi nhuận) Quyền thông tin ở bang Bắc Carolina phát hiện các công tố viên ở 9 địa phương được khảo sát trên toàn nước Mỹ chấp nhận việc nhận tội chỉ dựa vào kết quả thử nghiệm tại chỗ.

Cơ quan Lưu trữ dữ liệu tư pháp hình sự quốc gia của Trường Đại học Michigan lưu trữ một số lượng rất lớn các hồ sơ tòa án của 40 khu vực pháp lý lớn nhất. Theo đó, người ta thấy hơn 10% số vụ kết án trọng tội ở cấp bang và hạt là sự cáo buộc vi phạm về ma túy và ít nhất 90% vụ kết án ma túy này được hình thành trên cơ sở thỏa thuận nhận tội. Tại bang Tennessee, tỷ lệ này là 94%; bang Kansas trên 97%; quận Harris (bang Texas) 99,5%. Phần lớn những người này bị phán quyết mức trọng tội, bị hạn chế việc làm, nhà ở và ở nhiều bang họ còn bị hạn chế quyền bầu cử.

Theo ước tính của báo chí, mỗi năm có ít nhất 100.000 người trên toàn nước Mỹ nhận tội sở hữu ma túy dựa trên bằng chứng thử nghiệm tại chỗ. Với số lượng đó, chỉ cần một tỷ lệ sai lầm khiêm tốn nhất cũng có thể dẫn đến hàng nghìn trường hợp buộc tội oan.

Tỷ lệ án oan ma túy quá kinh khủng

Qua kiểm tra, bà Inger Chandler (phụ trách đơn vị Kết án liêm chính của Văn phòng Công tố quận Harris) phát hiện trong 416 vụ án ma túy đã kết tội từ tháng 1/2004 đến 6/2015 có 212 trường hợp bị oan do thử nghiệm tại chỗ sai lầm.

Theo các chuyên gia, dụng cụ thường cho kết quả sai nhất khi thử nghiệm một số lượng nhỏ các chất bị nghi ngờ. 63% trường hợp thử nghiệm sai liên quan đến các vụ có ít hơn 1 g bằng chứng.