Quảng Bình chưa phải là địa bàn có tỷ lệ người nhiễm HIV/AIDS cao trên toàn quốc, song trong những năm qua, những diễn biến phức tạp của căn bệnh thế kỷ đã làm cho công tác phòng, chống HIV/AIDS trên địa bàn tỉnh gặp nhiều khó khăn, thách thức.

*Từ những con số

Trường hợp nhiễm HIV đầu tiên tỉnh Quảng Bình phát hiện được là vào năm 1994, đến tháng 8-2007, trên địa bàn đã có 686 người nhiễm HIV, 104 trường hợp chuyển sang giai đoạn AIDS và 33 người tử vong do AIDS. Đến nay, 7/7 huyện, thành phố, 35/159 xã, phường, thị trấn trên địa bàn toàn tỉnh có người nhiễm HIV/AID. Điều đáng nói là những năm trước đây đối với tỉnh Quảng Bình, người nhiễm HIV/AIDS nhiều vẫn chủ yếu là số lượng bệnh nhân xét nghiệm từ trại giam. Số bệnh nhân trong cộng đồng được phát hiện vẫn còn ít, chủ yếu vẫn là những người đi làm ăn xa về. Bệnh nhân phần lớn là những người sống ở vùng thành thị, thị trấn có giao lưu buôn bán rộng rãi. Nhưng, thời gian gần đây, tỷ lệ người có HIV được phát hiện trong cộng đồng đã tăng lên trông thấy, đặc biệt là bệnh nhân không còn chỉ ở vùng thành thị mà đã về tận nông thôn, không ở đồng bằng mà đã tận những vùng miền núi rẻo cao. ở tận những nơi mà đối với nhiều người dân, HIV là một cái gì đó quá xa lạ.

*Những số phận éo le.

Theo báo cáo của Trung tâm phòng chống AIDS tỉnh Quảng Bình, trong số 33 trường hợp có HIV mới được phát hiện trong năm 2007 đã có 18 trường hợp, chiếm 54% là người dân ở những vùng nông thôn, thậm chí còn ở vùng miền núi, rẻo cao.

Có những trường hợp ở tận xã miền núi rẻo cao như xã Kim Hoá - Tuyên Hoá cũng bị nhiễm HIV/AIDS. Có vợ chồng anh D. chưa một lần ra khỏi làng, người chồng chỉ ngày ngày kéo gỗ ở một ga nhỏ gần làng về bán . Cứ tưởng như thế là bình yên, vậy nhưng một ngày cả vợ và chồng đều được phát hiện là nhiễm HIV/AIDS.

Hay chị T. ở Quảng Trạch bị chồng phụ bạc ở vậy tần tảo nuôi con không bước chân ra khỏi lũy tre làng. Vậy nhưng rồi khi sắp cuối cuộc đời vì tình thương yêu chị đã đón nhận người chồng trở về tưởng sống trong hạnh phúc nhưng không ngờ chị lại đón luôn căn bệnh AIDS .

Trường hợp chị C. ở xã miền núi Trường Thuỷ -  Lệ Thuỷ cũng là một người phụ nữ không may khi bị nhiễm HIV/AIDS. Chồng nhiễm bệnh chết, chị sống mà phải chịu không biết bao tai tiếng, sự ghẻ lạnh của mọi người khi biết chị bị mắc bệnh HIV/AIDS. Chỉ vì người dân ở đây cho rằng chỉ có những người sống sa đọa, chơi bời trác táng mới bị nhiễm HIV/AIDS.

Tại xã miền núi Mai Hoá - Tuyên Hoá có người bị bệnh AIDS chết nhưng người dân thực sự sợ hãi mà không dám đến gần. Do chưa thực sự hiểu biết về HIV/AIDS nên sự kỳ thị, xa lánh bệnh nhân AIDS của người dân còn khá năng nề. Bệnh nhân AIDS ở Mai Hoá chết nhưng không được người dân quan tâm. Chứng kiến đám tang, ai nhìn cũng  thấy  thương tâm. Chỉ có khoảng 10m chiều dài từ nhà ra ngõ xóm để đưa chiếc quan tài của người chết lên xe nhưng người dân trong làng không ai chịu khiêng. Vì vậy, chính quyền đị phương phải huy động lực lượng đoàn viên, thanh niên của thôn thì người chết mới được đưa đến xe ô tô để về nơi an nghỉ.

* Quyết tâm ngăn chặn AIDS

Bác sĩ Trần Xuân Phú- Giám đốc Trung tâm phòng chồng HIV/AIDS, tâm sự: ở Quảng Bình do điều kiện cuộc sống ở nông thôn cũng đang dần được cải thiện, nhu cầu giải trí, giao lưu của người dân đang ngày càng phát triển nên kéo theo sự gia tăng của người có HIV/AIDS. Tuy nhiên, công tác phòng chống HIV/AIDS ở đây còn gặp nhiều khó khăn do kinh phí hạn hẹp, Trung tâm phòng chống HIV/AIDS mới được thành lập, nhân lực trong công tác này còn thiếu. Đặc biệt một phần do người dân xưa nay suy nghĩ chủ quan về căn bệnh AIDS. Cho nên ở các vùng nông thôn, miền núi người nhiễm HIV/AIDS chủ yếu thường do người chồng lây sang vợ. Hiện nay, ở Quảng Bình kinh phí phòng chống HIV/AIDS hàng năm được cấp về hoạt động tại xã chỉ có 85 xã điểm, là những xã được đánh giá là nguy cơ cao hoặc đã có bệnh nhân HIV/AIDS. Trong khi đó bệnh nhân HIV/AIDS lại xuất hiện ở bất kỳ đâu. Vì thế, ở nhiều vùng miền núi, rẻo cao hoạt động phòng chống HIV/AIDS còn rất yếu. Bên cạnh đó, ở các vùng nông thôn Quảng Bình, người dân tiếp thu các thông tin qua kênh truyền thông đại chúng cũng còn quá thấp. Chính vì thế, người dân miền núi, vùng nông thôn thực sự đang thiếu hụt những kiến thức cơ bản về phòng chống HIV/AIDS nên không có đủ kiến thức để phòng bệnh cho bản thân và cộng đồng. Để phòng chống HIV/AIDS thực sự có hiệu quả thì công tác giáo dục truyền thông là vấn đề hết sức qua trọng. Mặt khác, cần huy động sức mạnh của cả cộng đồng tham gia hoạt động phòng chống HIV/AIDS, trong đó chú trọng đến vai trò của các cấp uỷ Đảng, chính quyền, các cơ quan, tổ chức xã hội nhằm nâng cao nhận thức của cộng đồng đối với công tác này. Trong thời gian tới, Trung tâm phòng chống HIV/AIDS sẽ tập trung tổ chức phối hợp với các trạm y tế để đưa công tác truyền thông phòng chống HIV/AIDS về tận các xã, phường thôn bản. Tiếp tục hoàn thiện hệ thống tổ chức hoạt động phòng chống HIV/AIDS từ tuyến tỉnh đến các xã, phường, tăng cường đầu tư về cơ sở vật chất, kỹ thuật cần thiết, đảm bảo đủ mạnh để chỉ đạo tốt các hoạt động phòng chống HIV/AIDS. Huy động sức mạnh của toàn xã hội, của các cấp, các ngành, đặc biệt là vai trò của các nhà lãnh đạo cùng tham gia vào công tác phòng chống HIV/AIDS và nâng cao nhận thức cho người dân về HIV/AIDS để hướng dẫn mọi người có những hành vi đúng, an toàn trong phòng chống HIV/AIDS. Đồng thời, ngành y tế và các cơ quan chức năng tiếp tục tăng cường các hoạt động can thiệp giảm tác hại của HIV/AIDS, làm tốt công tác chăm sóc người nhiễm HIV/AIDS tại gia đình và cộng đồng. Bên cạnh đó, tranh thủ sự hỗ trợ của các tổ chức quốc tế, các tổ chức phi chính phủ để kêu gọi đầu tư cho các hoạt động phòng chống HIV/AIDS nhằm từng bước ngăn chặn và đẩy lùi dịch HIV/AIDS.

Thu Hà