Với vị trí của một mảnh đất được lịch sử chọn làm "điểm tựa", nhất là qua hai cuộc kháng chiến giải phóng dân tộc dưới sự lãnh đạo của Ðảng, Quảng Trị là nơi in đậm dấu ấn ý chí quật cường và những hy sinh, mất mát vô cùng to lớn của quân và dân cả nước. Giờ đây, mảnh đất này xứng đáng là một bảo tàng lưu giữ những giá trị to lớn về văn hóa, lịch sử và cách mạng, mãi mãi là niềm tự hào dân tộc.

Xác định tầm quan trọng đó, ngay từ ngày đầu lập lại tỉnh (tháng 6-1989), Chính phủ đã giao cho Bộ Văn hóa - Thông tin (VH-TT) và UBND tỉnh Quảng Trị sớm xây dựng một bảo tàng tổng hợp có quy mô tương xứng. Nhưng, dù hết trụ sở này đến cơ quan nọ xây dựng, rồi cải tạo, rồi di chuyển..., riêng nhà Bảo tàng thì chuyển quá chậm. Tốc độ "rùa" của dự án Nhà bảo tàng có thể kể từ lúc chọn địa điểm. Và, hiếm có công trình nào lại "kén" địa điểm như Bảo tàng Quảng Trị.

Lúc đầu tỉnh xác định chọn tại khu gần ngã năm trước Bưu điện thị xã, nhưng rồi lại nhường cho xây dựng rạp chiếu phim trước. Lần thứ hai định tọa lạc phía sau Nhà văn hóa trung tâm, lại vướng quy hoạch. Lần thứ ba, có ý kiến muốn lấy lại trụ sở Công ty Cao-su trên đường Hùng Vương, không hiểu sao lại thôi. Bẵng đi một thời gian không ai nhắc đến. Mãi đến năm 1998, vấn đề lại được mang ra bàn và cuối cùng UBND tỉnh quyết chọn địa điểm tại đường Nguyễn Huệ vừa mới hoàn thành, khang trang, rộng rãi. Nhưng vị trí ngã ba Nguyễn Huệ - Trần Hưng Ðạo quyết định rồi lại phải sửa vì "có ý kiến". Thôi thì dịch về đường Nguyễn Huệ, cắm một nửa phần ruộng, một nửa vào khu dân cư. Vậy mà đâu đã yên! Lần cuối cùng, vị trí được chọn là "cắm" hẳn ra ruộng, cách đó khoảng 100 mét!

Ngày 30-11-1998, UBND tỉnh Quảng Trị mới quyết định phê duyệt dự án đầu tư công trình Bảo tàng tỉnh với tổng mức đầu tư gần 15 tỷ đồng. Giao cho Sở VH-TT làm chủ đầu tư và Công ty xây dựng 78 (Tổng công ty Xây dựng miền trung) trúng thầu thi công. Mãi đến đầu năm 2000 công trình mới được khởi công và theo kế hoạch mà nhà thầu cam kết, sẽ hoàn thành công trình trong vòng... 600 ngày!

Vậy nhưng, cho đến thời điểm này, đã gần hai nghìn ngày rồi mà công trình vẫn chưa có dấu hiệu sắp xong! Tiến độ "rùa" của dự án này đã nổi tiếng trong dư luận ở địa phương, bởi tính điển hình của nó. Nguyên nhân lớn nhất là do thiếu vốn. Công trình có tổng mức đầu tư gần 15 tỷ đồng, sau đó, do kéo dài thời gian thi công và di dời địa điểm nhiều lần, đơn giá vật liệu, nhân công leo thang..., buộc phải đưa lên 22,6 tỷ đồng. Tuy vậy, theo báo cáo của Ban quản lý Dự án, đến nay, năm nhiều thì được cấp 2 tỷ, năm ít tụt xuống chín trăm triệu đồng. Trong sáu năm, từ 1999 đến 2004, tổng vốn được cấp cho công trình là 8,75 tỷ đồng. Chính sự cấp vốn nhỏ giọt này đã khiến chất lượng công trình bị ảnh hưởng. Ngày 9-8-2005, Cục Giám định Nhà nước về chất lượng công trình xây dựng đã phải yêu cầu Sở Xây dựng Quảng Trị kiểm tra, làm rõ hiện tượng công trình chưa hoàn thành mà đã xuống cấp. Qua kiểm tra, nhiều hạng mục đã bị lún, nứt, mà một trong những nguyên nhân được xác định là do sự khập khiễng về chất lượng của vật liệu cũ, mới!

Trả lời câu hỏi, bao giờ công trình hoàn thành, ông Nguyễn Bình, Phó Giám đốc Sở VH-TT, Trưởng ban quản lý Dự án, cho rằng: "Tùy thuộc vào vốn!". Nếu cứ tốc độ cấp vốn chậm như trong sáu năm qua thì phải hơn 10 năm nữa mới hoàn thành. Năm 2005 này UBND Quảng Trị đã tăng tốc, cấp 5 tỷ đồng! Nếu với tốc độ từ 5 tỷ đồng trở lên mỗi năm như thế này thì trong hai năm 2006, 2007, các đơn vị thi công sẽ cố gắng hoàn thành công trình.

Rất mong UBND tỉnh Quảng Trị quan tâm hơn nữa để công trình quan trọng này hoàn thành, thỏa mãn tâm nguyện thiêng liêng của đồng bào cả nước.