Để dân khiếu kiện đúng luật
Các Website khác - 05/11/2005

Để dân khiếu kiện đúng luật

Ngày 4.11, phiên họp Quốc hội thảo luận Luật Khiếu nại, tố cáo diễn ra rất sôi nổi. Các đại biểu bàn về một cái quyền rất đặc trưng của dân, quyền được khiếu kiện. Quyền này được Hiến pháp nước CHXHCNVN minh định, như các quyền được tự do ngôn luận, tự do tư tưởng, tự do tín ngưỡng, tất cả để làm nên một con người phát triển về tinh thần. Và quyền được khiếu kiện này đã được đặt ra với tư duy mới, làm sao cho đúng luật?

Điều thể hiện rõ nhất tại phiên thảo luận là các đại biểu có sự thống nhất cao về việc đưa vai trò của luật sư trong các hoạt động khiếu nại, tố cáo của công dân. Luật sư cần được pháp luật cho phép tư vấn hoặc đại diện theo uỷ quyền của khách hàng để tham gia tố tụng hành chính và khiếu kiện hành chính, điều mà luật trước đây không quy định.

Quan điểm này là bước tiến mới trong xây dựng luật, tiếp cận với đòi hỏi của cuộc sống và yêu cầu của công cuộc cải cách tư pháp, cải tổ nền hành chính, ngay từ trong khâu căn bản nhất, đó là xây dựng các quy phạm pháp luật.

Tuy nhiên, để cái được gọi là cho phép đó không chỉ là quy định suông, không phải chung chung theo kiểu hô khẩu hiệu, mà đảm bảo quyền và lợi ích của công dân theo đúng bản chất của pháp luật thì phải định vị vai trò của luật sư trong khuôn khổ pháp luật này.

Đó là luật sư phải được quyền điều tra, thu thập chứng cứ và các chứng cứ đó phải được xem là những giá trị pháp lý trình lên cơ quan có thẩm quyền. Một khi quyền này được tôn trọng, luật sư có trách nhiệm sẽ tư vấn cho khách hàng ngay từ bước đầu. Lợi ích của hoạt động này là, ngoài việc giúp đỡ công dân khiếu kiện đúng luật, đúng đối tượng, luật sư còn chỉ các vụ việc khiếu kiện không đúng, tránh việc khiếu kiện kéo dài, ảnh hưởng cho chính người dân và cho toàn xã hội.

Điều khác nữa, không chỉ cá nhân mỗi công dân, mà ngay cả chính quyền, trong trường hợp bị khiếu kiện, cũng cần đến vai trò của luật sư. Đại diện cho chính quyền có thể uỷ quyền cho luật sư tham gia tố tụng hành chính.

Ông chủ tịch của một tỉnh, thành không thể có đủ thì giờ để đối thoại trực tiếp và giải quyết hàng trăm vụ khiếu kiện, vì ông không phải là người hoạt động chuyên nghiệp trong lĩnh vực pháp luật, và vì ông còn có trọng trách khác mà Nhà nước giao phó. Chưa kể còn có nhiều nơi, người dân kéo đến dưới cổng nhà của lãnh đạo địa phương để khiếu nại.

Hình ảnh này phản ánh một thực tế rằng pháp luật chưa thực sự có sức sống trong xã hội. Vì vậy, khi luật sư tham gia vào hoạt động khiếu nại tố cáo (cho cả hai phía), mặt tích cực nổi lên rất rõ, tiết kiệm thời gian và tiền bạc cho các đối tượng, góp phần ổn định xã hội.

Làm rõ hơn vị trí của luật sư trong hoạt động khiếu nại, tố cáo và được quy định bằng pháp luật là rất cần thiết. Sự tồn tại của vai trò đó chính là sự nối dài cánh tay "công dân" trong một nhà nước pháp quyền, là biểu hiện sức sống của một nền dân chủ, nền văn minh pháp luật.

Lê Thanh Phong