Theo kết quả nghiên cứu đăng trên ấn phẩm ra ngày 15/9 của Tạp chí Bệnh truyền nhiễm, nếu biết được phần trăm lượng tế bào CD4 và mật độ tế bào này trên mỗi mm³ máu thì người bệnh có thể lựa chọn  thời điểm thích hợp nhất để bắt đầu điều trị HIV/Aids.

Theo đó, nghiên cứu còn nhấn mạnh, với những người có mật độ CD4 vào khoảng trên 350 tế bào/mm³ nhưng phần trăm CD4 trong cơ thể thấp thì việc điều trị sớm hơn thời gian như đã hướng dẫn hiện nay sẽ có nhiều tác dụng hơn.

Mật độ tế bào CD4 được tính bằng số tế bào T CD4 có trong mỗi mm³ máu. Trên cơ sở này, các chuyên gia y tế sẽ ước tính được độ khỏe, yếu của hệ miễn dịch người bệnh. Tuy nhiên, phần trăm CD4 còn cho biết chính xác hệ miễn dịch đã bị phá hủy như thế nào. Phần trăm này được tính bằng số tế bào T CD4 có trong 100 tế bào lymphocyte (tế bào bạch cầu có chứa tế bào T và tế bào B).

Mặc dù các chuyên gia cho biết, những bệnh nhân có mật độ tế bào CD4 thấp hơn 200 tế bào/mm³ nếu bắt đầu điều trị sớm sẽ cho kết quả tốt hơn nhưng với những người có mật độ tế bào cao hơn mức này thì thời điểm tốt nhất để bắt đầu điều trị vẫn chưa được xác định rõ ràng. Do đó, những hướng dẫn tạm thời hiện nay vẫn khuyên các bệnh nhân đó là nên chờ cho mật độ CD4 xuống thấp hơn 350 tế bào/mm³ thì hãy bắt đầu điều trị. Có như thế mới tránh được nguy cơ gặp phải những tác dụng không mong muốn của thuốc và  đề phòng khả năng kháng thuốc.

Nhằm tìm hiểu xem phần trăm CD4 có cho biết thêm thông tin về thời điểm bắt đầu điều trị hay không, các nhà nghiên cứu ở Nashville, Mỹ đã tiến hành xem xét tỉ lệ “lây nhiễm cơ hội” (mắc phải các bệnh khác trong thời gian đang nhiễm virus HIV), tỉ lệ nhiễm AIDS hoặc tỉ lệ tử vong trong 788 bệnh nhân vừa bắt đầu dùng HAART(liệu pháp điều trị bằng antiretroviral hoạt tính cao). Bệnh nhân AIDS được xác định theo tiêu chuẩn của Trung tâm phòng chống và kiểm soát bệnh dịch (CDC) năm 1993 nhưng loại các trường hợp có mật độ tế bào CD4 thấp hơn 200 tế bào/mm³.

Tại thời điểm bắt đầu nghiên cứu, trung bình cả nhóm có mật độ CD4 là 255 tế bào/mm³ và phần trăm CD4 là 17%. Những người không nhiễm HIV thường có mật độ CD4 vào khoảng từ 400 đến 1600 tế bào/mm³ còn phần trăm CD4 dao động trên dưới 40%.

Nhìn chung, các nhà nghiên cứu nhận thấy những bệnh nhân có phần trăm CD4 thấp hơn 17% vào thời điểm bắt đầu nghiên cứu phát triển bệnh nhanh hơn những người có phần trăm CD4 cao hơn (p < 0.001).

Theo các chuyên gia, những nhân tố gây diễn tiến bệnh trạng bao gồm lượng virus có trong cơ thể (p < 0.001) và do khác biệt về chủng tộc, bệnh nhân không phải là người da trắng có nguy cơ phát triển bệnh gấp 1.54 lần so với người da trắng (p = 0.014).

Tuy nhiên với những người có mật độ CD4 cao hơn 350 tế bào/mm³, phần trăm CD4 thấp hơn 17% cũng có xu hướng chuyển bệnh nhanh hơn (p = 0.03). Đây là dấu hiệu tiến triển bệnh khá chính xác ở nhóm này, tương ứng với nguy cơ phát triển bệnh gấp 3.57 lần so với nhóm có phần trăm CD4 cao hơn.

Theo các nhà nghiên cứu, những phát hiện này cho thấy, phần trăm tế bào lymphocyte CD4 sẽ giúp xác định những người có mật độ lymphocyte CD4 cao hơn và điều trị bằng HAART hiệu quả hơn nếu bắt đầu sớm.

Tất nhiên để khẳng định kết quả nghiên cứu vẫn cần tiến hành nghiên cứu trên một nhóm đối tượng lớn hơn nhưng rõ ràng những phát hiện này cho tới nay vẫn phù hợp với những nghiên cứu tiến hành trong giai đoạn chưa có liệu pháp HAART. Các nghiên cứu thời đó cũng khẳng định rằng, phần trăm tế bào lymphocyte CD4 cho biết về tình hình tiến triển của bệnh tật chính xác hơn mật độ lymphocyte CD4.

Nhưng có một thực tế là khi xem xét các bệnh nhân có mật độ CD4 cao hơn 200 tế bào/mm³, các nhà nghiên cứu không nhận thấy mối liên hệ nào giữa phần trăm CD4 và quá trình phát triển bệnh. Điều này cho thấy khi mật độ tế bào CD4 trong cơ thể người bệnh nằm trong khoảng từ 200 đến 350 tế bào/mm³ thì phần trăm CD4 không có tác dụng bổ trợ trong việc xác định bệnh nhân nên điều trị sớm hay không.

Tương tự như thế, phần trăm CD4 cũng không giúp xác định được nguy cơ phát triển bệnh ở những bệnh nhân có mật độ CD4 thấp hơn 200 tế bào/mm³ khi bắt đầu tham gia nghiên cứu. Và điều đó khẳng định, mật độ lymphocyte CD4 thấp hơn 200 lymphocyte/mm³ sẽ cảnh báo chính xác nhất về tốc độ tiến triển bệnh trong cơ thể người.

Bình luận thêm về những phát hiện này, ông Miguel Goicoechea và Richard Haubrich viết: “Dù rằng cả mật độ lymphocyte CD4 và phần trăm lymphocyte CD4 đều cho biết những thông tin tương tự và giữa hai yếu tố này có mối liên hệ khá cao song đây không phải là sự tương liên hoàn hảo. Sự khác biệt giữa mật độ và phần trăm lymphocyte CD4 có thể cho thấy kiểu mâu thuẫn trong miễn dịch”.

Dương Kim Thoa theo http://www.aidsmap.com