- Trong những nghiên cứu về mặt khoa học, chất độc da cam có chứa dioxin là chất độc có tác hại rất lớn đến sức khỏe con người. Thực tế ở miền nam Việt Nam, có rất nhiều vùng rộng lớn bị nhiễm độc. Ngay từ những năm 1968, người ta đã thấy rõ những nguy hại về việc bị phơi nhiễm dioxin.

Đặc biệt trong những nghiên cứu của cố Giáo sư Tôn Thất Tùng đã chứng minh phần nào tác động của chất độc da cam đối với sức khỏe con người. Nghiên cứu của cố GS Tôn Thất Tùng về những người phụ nữ miền bắc có chồng vào chiến trường miền nam khi sinh con thì tần suất thai chết lưu, sẩy thai, con bị dị tật bẩm sinh nhiều gấp nhiều lần so với những phụ nữ không có chồng vào chiến trường miền nam.

Tuy là công trình từ năm 60 của thế kỷ trước, nhưng đến nay nó vẫn là công trình rất có giá trị về mặt khoa học. Sau đó, đến năm 1983, đã có thêm bốn nghiên cứu khẳng định lại những kết quả mà cố GS Tôn Thất Tùng đã từng chỉ ra.

- Nghiên cứu đầu tiên của tôi về tác hại của chất diệt cỏ mà Mỹ sử dụng trong chiến tranh Việt Nam là từ năm 1969-1970. Khi ấy tôi đã thấy những rừng ngập mặn bị phá hủy hoàn toàn và những cây quý hiếm cũng bị hủy hoại nặng nề. Thực tế, khi quân đội Mỹ sử dụng chất diệt cỏ ở chiến trường Việt Nam, công chúng Mỹ, nhất là giới khoa học, giới luật sư đã rất phản đối.

Năm 1969, tôi đã có ba tuần liền đi khảo sát ở rất nhiều vùng khác nhau ở Việt Nam. Những chuyến đi đó, tôi đã thấy những ảnh hưởng vô cùng ghê gớm của chất diệt cỏ đối với môi trường sinh thái cũng như sức khỏe con người. Qua các công trình của chúng tôi, rộng rãi công chúng Mỹ đã biết về tác hại của chất độc diệt cỏ đối với môi trường sinh thái.

* Chính phủ và các công ty hóa chất Mỹ đã trợ cấp cho các cựu chiến binh Mỹ tham chiến ở Việt Nam và gia đình họ bị ảnh hưởng chất độc da cam/dioxin. Điều đó có nghĩa là Chính phủ đã thừa nhận chất độc da cam gây tác hại xấu đến sức khỏe con người. Vậy quan điểm của GS về vụ kiện của các nạn nhân chất độc da cam Việt Nam như thế nào?

- Đúng là Chính phủ Mỹ đã phải trả trợ cấp cho các cựu chiến binh Mỹ bị đau ốm sau thời gian tham chiến tại Việt Nam, nhưng lý do trợ cấp không phải là bị ảnh hưởng bởi dioxin mà vì tất cả các nguyên nhân khác của chiến tranh. Vì vậy, với các cựu binh Mỹ, dù chưa được chứng minh rõ ràng về mặt khoa học là bị ảnh hưởng bởi dioxin, nhưng chỉ cần có giả thiết là bị ảnh hưởng cũng đều được trợ cấp.

Với vụ kiện của các nạn nhân chất độc da cam Việt Nam, vì Tòa sơ thẩm đã không chấp nhận tác hại của dioxin đối với sức khỏe con người nên đã bác đơn kiện của họ. Tuy nhiên, theo tôi, lý lẽ cốt yếu của vụ kiện này là: kiện tội ác đã gây ra chất độc cho con người chứ không cần phải đi sâu, làm rõ những tác động cụ thể đó đối với con người. Bởi vậy, vụ kiện cần được sự ủng hộ của công luận thế giới.