Cảng Sài Gòn: 40 triệu USD nâng cấp để... di dời
Bích Liên

Chuyện thật mà tưởng như đùa này đã xảy ra với dự án nâng cấp cải tạo khu cảng Nhà Rồng và Khánh Hội - trực thuộc Cảng Sài Gòn. Điều đáng ngạc nhiên là TGĐ Cảng Sài Gòn khi đó - đơn vị trực tiếp thụ hưởng dự án - đã phản đối kịch liệt, song không hiểu vì lý do gì dự án vẫn được Bộ GTVT quyết định thực hiện, gây lãng phí ghê gớm tiền của Nhà nước.

Bốc xếp hàng tại cảng Nhà Rồng.

Đầu tư để... di dời
Dự án cải tạo và nâng cấp cảng Sài Gòn khu Nhà Rồng và Khánh Hội (dự án) bằng nguồn vốn vay của Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB) do Bộ GTVT làm chủ đầu tư. Ban quản lý dự án do ông Nguyễn Xuân Hoàng - Phó TGĐ Cảng Sài Gòn - làm đại diện chủ đầu tư và trực thuộc thẳng Bộ GTVT.

Với nguồn vốn vay trị giá 30 triệu USD của ADB và 10 triệu USD vốn đối ứng của Chính phủ VN, dự án được khởi động từ năm 1994 và hoàn thành vào năm 2000. Dự án đã cải tạo nâng cấp hơn 1.000m cầu cảng, 100.000m2 kho bãi chứa hàng, đầu tư hệ thống trang thiết bị bốc xếp hàng bách hoá tổng hợp và hàng container, một số tàu lai dắt và thiết bị cơ khí phục vụ cho xưởng sữa chữa cơ khí của Cảng Sài Gòn...

Tuy nhiên, sự lãng phí nằm ở chỗ, chỉ 2 năm sau khi dự án hoàn thành, vào năm 2002 cảng Nhà Rồng và Khánh Hội đã có quyết định di dời. Như vậy toàn bộ hệ thống hơn 1.000m cầu cảng, 100.000m2 kho bãi sẽ phải vứt bỏ...

Ông Trần Văn On - nguyên TGĐ Cảng Sài Gòn, hiện là Chủ tịch Hiệp hội Cảng biển VN - vẫn còn nguyên bức xúc: Khi đó, tôi đã kịch liệt phản đối việc đầu tư vào hai khu cảng này mà đề nghị nên dùng số vốn đó đầu tư hệ thống làm hàng container tại cảng Nhà Bè, nằm ở hạ lưu sông Sài Gòn, phía ngoài thành phố.

Cầu tàu, kho bãi Nhà Rồng và Khánh Hội sẽ được... vứt bỏ sau khi đầu tư nâng cấp.

Ông On cũng cho biết thêm, cùng thời điểm đó, Cảng Sài Gòn đã dùng vốn tự có, huy động một số nguồn vốn vay đầu tư cảng Tân Thuận và cảng Cần Thơ. Chỉ với 100 tỉ đồng, đã đầu tư nâng cấp một cầu bến tiếp nhận tàu container dài 200m, 40.000m2 kho bãi, hệ thống thiết bị bốc xếp... tại cảng Tân Thuận và hiện đã đạt công suất tiếp nhận 1 triệu tấn/năm. Và cũng với 100 tỉ đồng đầu tư vào cảng Cần Thơ đã làm được 160m cầu bến, 30.000m2 kho bãi, thiết bị bốc xếp... Đến nay cảng Cần Thơ cũng đã đạt công suất 1 triệu tấn/năm.

Đầu tư sai = tụt hậu
Không chỉ lãng phí tiền của, việc đầu tư sai đã khiến DN nhà nước có vị thế số 1 về cảng biển tại khu vực TPHCM bị tụt hậu thê thảm. Hiện nay, hàng container đang chiếm ưu thế. Tân Cảng của quân đội trước đó không có năng lực bằng cảng Sài Gòn, song nhờ đầu tư đúng hướng nên hiện nay đã đạt công suất tiếp nhận hơn 1 triệu TEU (container 20 feet)/năm. Cảng VICT - cảng container quốc tế do nước ngoài đầu tư - dù sinh sau đẻ muộn cũng đạt công suất gần 400.000 TEU/năm.

Trong khi đó, "anh cả đỏ" là Cảng Sài Gòn thì tụt hậu, chỉ đạt xấp xỉ 300.000 TEU/năm. Từ sự so sánh này, có thể thấy rõ sức hấp dẫn của cảng Sài Gòn thua kém các cảng cùng khu vực. Chưa kể món nợ 40 triệu USD đầu tư sai sẽ là gánh nặng không nhỏ đè lên vai người lao động Cảng Sài Gòn, vì sẽ phải "bớt miệng trả nợ" đến năm 2017.

Quyết định đầu tư sai, làm lãng phí tiền của Nhà nước, phớt lờ kiến nghị đúng đắn của cấp dưới là nguyên nhân dẫn đến kết cục lãng phí 40 triệu USD của dự án đầu tư nâng cấp cảng Sài Gòn khu Nhà Rồng và Khánh Hội. Dư luận đang đòi hỏi Bộ GTVT cần phải làm rõ trách nhiệm của từng cá nhân liên quan đến vụ việc này.