Một số công trình xây dựng cao tầng, công trình ngầm mới xây dựng hiện nay tại TP HCM đã có tính mức kháng chấn ở cấp 7 - cấp động đất được giới khoa học địa chất xem là tối đa của khu vực phía Nam. Trong khi đó các công trình xây dựng dân dụng, một số chung cư chưa chú trọng đến kháng chấn.

Theo nhiều chuyên gia của Viện khoa học công nghệ xây dựng, Bộ Xây dựng, các công trình đã có tại TP HCM và các tỉnh phía Nam chủ yếu chỉ áp dụng kháng chấn cấp 6 trở xuống, thậm chí các công trình dân dụng còn chưa chú trọng đến yếu tố này.

Trận động đất 4,5 độ richter hồi tháng 8 đã làm chao nghiêng và nứt tường căn hộ chung cư Cô Giang.

Một trong những công trình nhà chung cư cao tầng đầu tiên của TP HCM có tính đến mức kháng chấn cấp 7 là khu liên hợp Hoàng Quân Plaza gồm 9 cao ốc cao 15-18 tầng. Nhà đầu tư - Công ty địa ốc Hoàng Quân cho biết, việc áp dụng kỹ thuật đảm bảo yếu tố kháng chấn của khu cao ốc làm tăng 10-15% giá thành dự án.

Các công trình xây dựng trọng điểm đang tiến hành tại TP HCM như cầu Thủ Thiêm, cầu Phú Mỹ, dự án Đại lộ Đông - Tây, dự án tàu điện ngầm... đều đã có tính đến mức kháng chấn cấp 7. Đây cũng là mức chấn động cao nhất của khu vực phía Nam thể hiện trên bản đồ phân vùng động đất của Việt Nam và thế giới.

Tuy nhiên chấn động cấp 7 cũng chỉ mới là dự báo. Khả năng có thể xảy ra những trận động đất với cường độ mạnh hơn 5,5 độ richter, gây chấn động trên cấp 7 hay không tại các đới đứt gãy khu vực phía Nam, thì các nhà khoa học địa chất chưa thể dự báo được. "Thiên tai thì bất cứ điều gì cũng có thể xảy ra, dù khoa học đã có dự báo là không thể", Viện trưởng Viện vật lý địa cầu Nguyễn Ngọc Thủy nhấn mạnh.

Trao đổi với VnExpress, Giáo sư Lê Minh Triết, Chủ tịch Hội đồng khoa học liên ngành thuộc Viện Khoa học công nghệ cho rằng, các công trình xây dựng mới, đặc biệt là có yếu tố nước ngoài, đã được chú trọng hơn đến tính kháng chấn. "Song điều đáng lo là các công trình xây dựng dân dụng đang bị thả nổi về khả năng kháng chấn khi thiết kế cũng như xây dựng và chưa được quản lý chặt khâu này, nên dễ xảy ra thiệt hại trong trường hợp động đất mạnh", ông Triết nhận xét.

Viện vật lý địa cầu cũng cảnh báo về số phận của nhiều công trình xây dựng tại TP HCM trước viễn cảnh động đất mạnh. "Do ảnh hưởng của gia tốc nên càng cách xa chấn tâm của trận động đất thì nhà cao tầng càng bị ảnh hưởng bởi rung chấn và thiệt hại càng nặng", ông Nguyễn Ngọc Thủy nói. Do đó, các công trình xây dựng, kể cả cao tầng, ngầm hay xây dựng dân dụng, đều cần tính đến khả năng kháng chấn từ cấp 6-7, đặc biệt là trong quá trình vỏ trái đất đang trở mình theo chu kỳ kiến tạo, tạo nên những chấn động ở các đứt gãy của khu vực phía Nam.

Giáo sư Lê Minh Triết cho rằng, quy định của Bộ Xây dựng cho phép các công trình xây dựng trong khu vực có khả năng động đất cấp 6 không cần phải tính đến mức kháng chấn là không hợp lý với thực tế đô thị hóa TP HCM hiện nay. "Thành phố đang phát triển đô thị, đặc biệt là hướng đến xây dựng nhà ngày càng cao tầng cũng như các công trình ngầm, nên tính đến yếu tố kháng chấn khi thiết kế và xây dựng là cực kỳ cần thiết, bất kể đến khả năng động đất trong vùng chỉ dưới cấp 6", ông Triết nhấn mạnh.

Điều làm cho người dân lo ngại nhất là nguy cơ sụp đổ các chung cư cũ, chung cư sắp sập khi có động đất mạnh hơn cấp 7 xảy ra. Ngay sau trận động đất sáng sớm ngày 8/11, Sở Xây dựng đã tiến hành kiểm tra cấp tốc các chung cư sắp sập tại quận 1 để xác định mức độ ảnh hưởng. Kết luận sơ bộ của đoàn kiểm tra cho thấy chưa xảy ra hiện tượng nứt tường, đổ bể đồ vật ở các chung cư này.

Theo nhiều quận huyện, nguồn vốn huy động để thực hiện việc xây mới các chung cư thay thế nhà cũ đang hết sức khó khăn nên không thể di dời dân trong một sớm chiều. "Thậm chí nhiều hộ dân chưa đồng ý với mức đền bù giải tỏa mà Ban bồi thường giải phóng mặt bằng quận đưa ra nên kiên quyết "bám trụ" khiến việc di dời chậm trễ so với kế hoạch", ông Trương Hoài Kiết thuộc Phòng quản lý đô thị phường Cô Giang, quận 1 cho biết.

Phan Anh