Một cô gái ở Bắc Ninh đã khăn đùm, khăn gói ra Hà Nội, tìm đến trung tâm tư vấn tâm lý, mong muốn được giúp đỡ làm sao để “quên đi” người yêu cũ đã chia tay cách đây 6 năm. Hành trang cô mang theo là 4 quyển nhật ký dày cộp, có chung tên gọi là “Anh còn nhớ hay anh đã quên”.

 

Suốt những năm qua, cô đã sống day dứt, đau khổ vì chuyện tình yêu dang dở. Mọi tâm sự, kỷ niệm đã có hoặc do tưởng tượng, cô đã viết vào những cuốn nhật ký này. Nhiều chàng trai ngỏ lời nhưng cô khép chặt lòng mình, không cho ai một cơ hội gần gũi. Cô cũng muốn quên đi con người bội bạc, nhưng không thể quên được. Cô cũng biết mình dại, nhưng không biết phải làm sao.

Anh Trường là hiệu trưởng một trường cấp II ở giữa Thủ đô. Năm nay đã ngót 50 tuổi, nhưng anh cứ nhìn phụ nữ “chẳng khác gì đàn ông”, bởi vì “trái tim anh đã gửi trọn cho mối tình đầu hồi còn học đại học”. Không phải không có lúc anh thấy cô đơn, muốn lấy vợ, nhất là khi bà mẹ già ngày đêm thúc giục. Nhưng mỗi khi anh gần gũi với một người phụ nữ nào, thì anh chỉ “nhìn thấy” bóng dáng người xưa.

Một cô gái quá đau khổ vì người yêu chia tay đã phát điên, phải vào bệnh viện tâm thần điều trị. Mặc dù anh người yêu đã lấy vợ, có con mấy năm rồi, nhưng cô vẫn ôm ấp hình ảnh của anh. Vào viện tâm thần điều trị  mà cô vẫn hàng ngày đứng ở cửa phòng, thấy bóng dáng đàn ông đi qua là cô vẫy gọi tên người yêu...

Có thể một số bạn trẻ hoặc những fan hâm mộ “tình yêu bất diệt” sẽ ca ngợi những người nói trên và cho họ là những người thuỷ chung. Nhưng thực tế, những người như vậy sống rất khổ sở trong sự dằn vặt, đau đớn. Các nhà khoa học còn cho rằng hiện tượng “quá thuỷ chung” là một biểu hiện tâm lý... bất thường.

Các nhà tâm lý học khẳng định rằng, ghi nhớ và lãng quên là hai công đoạn của quá trình trí nhớ, diễn ra song song. Nhờ có quên cái cũ mà con người mới có thể ghi nhớ những cái mới được. Trong não người cũng đã cài đặt sẵn sự lãng quên. Khi não đấu tranh với cảm giác đau khổ, buồn bã, thất tình, nó không ngừng tiết ra một chất gọi là cannabinoid. Chất này giúp ký ức mờ dần. Nhà sinh vật người Pháp tên là Isabelle Mansuy nghiên cứu và chứng minh rằng não người có chức năng quên lãng tự nhiên để gạt bỏ đi những thông tin vô dụng, từ đó tiến hành tự bảo vệ hệ thống ký ức. Vì vậy, việc quá ghi nhớ những gì đau buồn, tiêu cực là một vấn đề tâm lý, cần điều chỉnh.

 

Học cách quên để chuyện tình cũ không ảnh hưởng tới hiện tại và tương lai. (Ảnh minh họa)

Một con người cái gì cũng nhớ, không biết quên bất cứ điều gì dù là niềm vui hay sự đau khổ thì sớm muộn cũng sẽ phát điên. May thay bộ não của chúng ta là một cái máy vi tính biết ghi nhớ những cái cần thiết, độc đáo và ấn tượng thôi. Có thể sau một bài phát biểu dài hàng chục trang của một học giả nào đó, ta chỉ ghi nhớ một vài điều mà ta cho là quan trọng nhất, còn lại là “xoá”. Có thể trong số hàng chục người gặp gỡ hôm ấy, ta chỉ nhớ một gương mặt ấn tượng, một giọng nói đặc biệt mà thôi.

 

Như vậy, con người muốn nhớ thì phải biết quên. Ta phải biết quên những thứ lẩm cẩm, không đâu vào đâu, để khi gặp những điều cần thiết còn có chỗ mà “save” (lưu lại) chứ. Triết gia người Đức là Nietzsche nói: “Tôi không thể sống nếu không biết quên”. Sự quên rất tự nhiên và có chọn lọc.

Những người mắc chứng “quá thuỷ chung” cũng chỉ là trường hợp đặc biệt của một hội chứng tâm lý được mang tên là “hội chứng nhớ quá độ” (hyperthymestic syndrome). Những ám ảnh đau thương của quá khứ chiến tranh, những mất mát lớn do thiên tai, hoả hoạn gây ra, nỗi kinh hoàng của một vụ tai nạn, sự đau đớn của mất mát người thân... sẽ trở thành lực cản để chúng ta có cuộc sống bình thường, nếu như chúng không bị quên dần.

Đã có không ít những áng văn chương ca ngợi một người chỉ yêu một lần, sau lần dang dở ấy, người ấy quyết chí “ở vậy”, không thèm yêu ai, lấy ai nữa.   Phụ hoạ với những áng văn chương ấy là một số “chuyên gia tình yêu”, luôn luôn khẳng định rằng “tình yêu chỉ có một, có duy nhất, đã mất một lần thì không bao giờ có lại nữa”.   Điều này khiến những cô những cậu mới lớn “thi vị hoá, thần thánh hoá” mối tình xưa đã mất. Họ tự nguyện đau khổ vì thứ… tình yêu duy nhất ấy!   Thật ra trong cuộc sống tình cảm, cần thiết phải quên những gì đã mất, không để những gì không vui làm hỏng cuộc sống hiện tại và tương lai của chúng ta!

Với những người mắc chứng nhớ quá độ, cần có sự hỗ trợ của các chuyên gia tâm lý trị liệu. Những lời khuyên thông thường, sự phân tích lợi hại, sự khích lệ động viên của người thân không mấy có hiệu quả, bởi nó đã quá đà, trở thành khó kiểm soát của lý trí của chính người trong cuộc. Phải dùng những “liệu pháp” khác nhau mới giúp người ta quên đi dần dần quá khứ của mình.

Các nhà khoa học Mỹ đã tìm ra một thứ “thuốc lú”, có tác dụng xoá nhoà ký ức thống khổ của người bị thương tổn tâm lý. Đó là thuốc “ropranolol”. Thật ra, đây là thuốc điều trị huyết áp cao, nhưng có tác dụng phụ là làm “suy giảm trí nhớ”. Các nhà khoa học trên thế giới đang tranh cãi về tác dụng của loại thuốc này. Nó giúp người ta quên đi những nỗi ám ảnh thống khổ của quá khứ, nhưng cũng làm mất luôn những kỉ niệm tốt đẹp muốn lưu giữ. Để giải quyết vấn đề này, nhà khoa học Stefano Zago cho rằng, kết hợp tâm lý trị liệu với sử dụng thứ “thuốc lú” này, có thể giúp nhiều người mắc chứng “nhớ quá độ”.

Để xoá một kỷ niệm không vui, để quên một điều không đáng nhớ người ta cần có thời gian. Bên cạnh đó, cần có sự tích cực của người trong cuộc. Thời gian sẽ mất tác dụng nếu người trong cuộc luôn luôn “ôn lại” những điều muốn quên. Một cô gái sẽ không quên được “người yêu bội bạc”, nếu thỉnh thoảng cô lại gặp anh ta, đêm đêm cô lấy những lá thư cũ ra để đọc, ghi hồi ký về những kỷ niệm đã có với nhau. Một anh chàng sẽ không quên được cô người yêu cũ, người đã mang đến cho anh nỗi buồn, nếu anh cố tình tìm kiếm một cô nào “giống như người yêu cũ” để yêu hay lập hẳn một cái kho lưu lại những kỷ vật hai người đã tặng nhau.

Trong cuộc sống, sự nhớ và quên đều rất cần thiết. Người chồng biết quên những lỗi lầm của vợ sẽ làm cho cô ấy sung sướng, hạnh phúc. Nhưng nếu anh ta lại quên ngày sinh nhật, ngày cưới, những ngày kỷ niệm... thì sẽ vô cùng tai hại. Nói như vậy để thấy nhớ và quên là công việc ta cần chủ động học hỏi, không thể “tự nhiên” mà có được.

Ở nước ngoài, người ta còn có cả những trung tâm hỗ trợ, giúp mọi người mau quên. Đa số khách hàng của những trung tâm này là những người bị trầm cảm nặng. Họ than phiền: “Tôi không thể quên được cảnh ấy...”. Tóm lại, không biết quên là một thảm hoạ, nhớ lâu quá cũng là một chứng bệnh “tâm thần”.

Một số dân tộc có tập tục là sau khi người thân của họ quá cố, họ sẽ đốt sạch, huỷ sạch những gì liên quan đến người ấy. Họ tổ chức ăn uống, ca hát... cho vui. Đây có lẽ không phải là một sự tàn nhẫn, mà là một cái nhìn lạc quan, đúng đắn về cuộc sống, về tương lai. Có thể họ nghĩ rằng: “Cái gì qua, cho qua, quan trọng nhất là phải ổn định tinh thần để còn sống tiếp”. Còn các bạn, các bạn nghĩ gì về sự “nhớ” và “quên” trong tình yêu và cuộc sống?