Có một triển lãm mà luôn có một khuôn mặt hiện hữu trong tâm trí người xem dù cho bạn có quay đi bất cứ hướng nào. Những khuôn mặt bộc lộ những điều chưa nói tại tâm điểm của đại dịch HIV/AIDS.

Đó có thể là khuôn mặt của một người mẹ phải nhập viện vì tiêu chảy nặng. Chị đã cho con bú suốt thời kỳ biết mình nhiễm virus HIV. Nhờ công tác tư vấn, chị bắt đầu tìm lối đi sắp tới cho bản thân.

Lại nữa, đó có thể là Asumpta, thiếu phụ được tham gia chương trình liệu pháp điều trị thuốc kháng virus của chính phủ nhưng khi chính phủ cắt nguồn trợ giúp thì chị cũng bắt buộc phải ngừng dùng thuốc do không kham nổi giá thành trên trời của những loại thuốc ARV ngoài thị trường tự do.

Khi chính phủ tiếp tục đầu tư lại, Asumpta cũng lại được tiếp tục dùng thuốc nhưng lúc này, virus HIV trong cơ thể cô đã kháng lại thuốc điều trị. Cô cũng đã chuyển sang chữa trị bằng liệu pháp khác nhưng không đem lại kết quả gì. Sau đó thì cô chết!

Trên đây là những gì được ghi lại từ cuộc triển lãm ảnh báo trước Diễn đàn quốc tế kéo dài một tuần về HIV/AIDS và các bệnh lây nhiễm qua quan hệ tình dục ở châu Phi (ICASA) được tổ chức tại Abuja, Nigeria.

Cuộc triển lãm có chủ đề: "Đó là Sự thật của chúng ta" do tổ chức ActionAid International Nigeria và các đối tác khác chuyên trách phần HIV/AIDS phối hợp triển khai.

Triển lãm ảnh lần này là một điểm mở đầu bước vào ICASA lần thứ 14, năm 2005, trước đó đã có các phiên họp toàn thể, các kĩ năng tổ chức hội thảo và họp hành, các vấn đề cơ bản về những thách thức do đại dịch AIDS gây ra có tác động đến quá trình phát triển.

Khách tới dự triển lãm nghệ thuật đánh giá cao tính thẩm mỹ và tích cực của triển lãm ảnh. Một vị khách phát biểu: "Triển lãm là một sự thú nhận chân thành về các cuộc đọ sức với bệnh tật làm thay đổi cuộc sống, hiểu được tính chân thực về đại dịch và biết rằng, đại dịch đang lan tràn trên khắp toàn châu lục".

Theo bác sĩ Jodi Jacobson, giám đốc điều hành Trung tâm y tế và bình đẳng giới ở Abuja, hiện ở Nigeria có khoảng 5 triệu người nhiễm HIV và ước tính đến năm 2012 sẽ có khoảng 9 triệu người nhiễm phải loại virus này. Theo ước đoán, hiện dân số Nigeria có 133 triệu người, trong đó đã có 300,000 trẻ mồ côi nhiễm virus HIV.

Triển lãm ảnh lần này đã đánh một dấu mốc cho giai đoạn mới liên quan đến đại dịch HIV/AIDS ở Nigeria.

Tất nhiên những gương mặt xuất hiện trong ảnh chỉ là một phần rất nhỏ trong số những người nhiễm HIV/AIDS cả nước. Nhưng giáo sư Femi Soyinka, chủ tịch hiệp hội AIDS ở châu Phi đồng chủ tịch ICASA năm 2005 cho rằng, tâm sự về những điều đã trải qua với họ cũng phản ánh được nỗi lo lắng trên toàn quốc.

Ông Soyinka cho rằng, triển lãm còn tạo ra cơ hội giúp người Nigeria để tâm hơn tới chuyện tìm ra những người nhiễm HIV/AIDS và bảo vệ quyền lợi của những đối tượng đó.

Dạo một vòng qua 70 bức ảnh được trưng bày tại triển lãm, có một điều được cảm nhận rất rõ ràng tuy không nói ra nhưng tự nhiên sẽ xuất hiện ở bất cứ ai có sự quan tâm nhất định tới số phận các nhân vật trong ảnh.

Người ta hy vọng những bức ảnh sẽ làm "xáo động" phần nào những lo lắng và quan tâm hơn với những người chẳng may nhiễm bệnh.

Những vấn đề chủ chốt được rút ra từ triển lãm có thể được tóm tắt như sau: Những người nhiễm bệnh cần được giúp đỡ để có thể vượt qua những thử thách đời sống hàng ngày và sống tích cực hơn. Chúng ta có thể làm được điều đó bằng cách góp thêm tiếng nói của mình trước những nhu cầu và khó khăn của họ.

Tất nhiên những giúp đỡ đó còn kể cả việc giúp họ tiếp cận thông tin và dịch vụ điều trị, tiếp cận với việc chăm sóc và hỗ trợ cũng như bảo vệ họ khỏi nạn kỳ thị, phân biệt đối xử.

Chiến dịch "Access for All, Make Money Work" (Tiếp cận với tất cả, tạo công việc có thu nhập) của ActionAid International HIV/AIDS là rất phù hợp, đó là vị trí thích hợp để chiến dịch đáp ứng được nhu cầu mong mỏi của người bệnh.

Một điều có thể thấy rõ là người xem bị hút vào bởi những thông điệp ẩn đằng sau mỗi tấm tán, nó cho thấy sự dũng cảm và thái độ nhìn thẳng vào đại dịch AIDS.

Những tấm ảnh là lời minh chứng hùng hồn của những con người sẽ sống đầy hy vọng và tích cực.

Các vấn đề chủ chốt trong hội nghị ICASA bao gồm: Đánh giá những thành tựu khác nhau do lãnh đạo thuộc chính phủ châu Phi và những người đứng đầu Liên minh châu Phi (AU), hội nghị thượng đỉnh đặc biệt về HIV/AIDS theo các mục tiêu phát triển thiên niên kỷ do các nhà lãnh đạo thế giới thống nhất đặt ra trong hội nghị thượng đỉnh LHQ tháng 9/2000.

Một vấn đề nữa cũng khá quan trọng chính là tiếp cận với điều trị và thuốc điều trị, nhất là có sẵn thuốc điều trị cho những người nhiễm HIV.

Với ước chừng 28 triệu người nhiễm HIV/AIDS ở châu Phi, chiếm 70% tỉ lệ lây nhiễm HIV trên thế giới, đại dịch HIV/AIDS là một thách thức với châu lục nói riêng và với phần còn lại của thế giới nói chung.

Các chuyên gia cảnh báo rằng, nếu không khẩn cấp hành động giải quyết đại dịch, rất có thể hậu quả tác động của đại dịch lên sự phát triển kinh tế - xã hội ở châu Phi đến một lúc nào đó khó có thể kiểm soát được.

Ông Soyinka cho biết, ICASA sẽ tiếp tục thực hiện những bước vững chắc nhằm ngăn chặn đại dịch phát triển. Ông này thề sẽ thiết lập một kế hoạch nhằm phòng ngừa các ca lây nhiễm mới và chăm sóc cho những người ốm.

Vị chủ tịch ICASA cho biết: "Các chính phru cần làm chậm lại tỉ lệ lây nhiễm HIV, tạo điều kiện để người bệnh tiếp cận được thuốc điều trị, giá thành hợp lý và đảm bảo công tác chăm sóc cho trẻ em và trẻ mồ côi. Chúng ta không muốn nghe các nhà lãnh đạo hứa hẹn mà chúng ta muốn họ hành động".

Ông Olusegun Obasanjo, tổng thống Nigeria đã khẳng định lại những hỗ trợ không mệt mỏi của chính phủ ông, của Liên minh châu Phi đối với những nỗ lực toàn cầu và địa phương trong công tác phòng chống HIV/AIDS.

Bên cạnh các vị chức sắc có mặt trong buổi lễ được nêu tên phía trên còn có thể nhắc tới Peter Piot, giám đốc điều hành của UNAIDS và tổng thống Nam Phi Winnie Mandela.

Uganda góp mặt với đoàn đại biểu đông nhất, trên 80 thành viên do bác sĩ Elizabeth Madraa thuộc bộ y tế và Amanda Serumaga, giám đốc tổ chức Action Aid International Uganda chủ trì.

Đặng Dương theo http://allafrica.com/