Người Nalchik đứng quanh xác một phiến quân bị tiêu diệt.

Đây cũng chính là nơi phiến quân bị tổn thất nặng nề. Còn các đơn vị của Bộ Nội vụ thì mặc dù cũng chống trả, nhưng đã để cho bọn giặc cỏ chiếm được tầng 1 của một đồn cảnh sát và một phần trong toà nhà trụ sở của chính quyền địa phương.

Lãnh đạo nước cộng hoà cũng vội vã thông báo họ nhận được tin về vụ tấn công. Cảnh sát thì không trong tình trạng sẵn sàng cao như quân đội. Trả lời phỏng vấn truyền hình Nga, một đại biểu Duma Quốc gia của Kabardino-Balkaria cho hay cảnh sát địa phương rất tham nhũng: "Một số tên tham gia vào vụ tấn công trước đây đã bị cảnh sát bắt giữ vì vi phạm pháp luật, song chúng đã hối lộ và được trả lại tự do". Cũng theo giới chức địa phương, cuộc tấn công đã được lên kế hoạch và chuẩn bị rất kỹ lưỡng.

Nhưng người đứng đầu Kabardino-Balkaria, Tổng thống Arsen Kanokov, lại cho rằng nguyên nhân dẫn đến thảm kịch là do "trong và ngoài Kabardino-Balkaria có những lực lượng không thích bầu không khí ổn định kéo dài ở đây và muốn cản trở chính quyền địa phương lập trật tự trong nền kinh tế". Trước đây, chính trùm khủng bố Dudayev đã từng đe doạ làm mất ổn định Kabardino-Balkaria, khi gọi nước cộng hoà là "người đẹp ngủ trong rừng" cần phải đánh thức.

Lò lửa âm ỉ
Theo các chuyên gia, có hai nguyên nhân chính dẫn đến thảm kịch Nalchik. Thứ nhất là tỉ lệ thất nghiệp cao trong thanh niên và thứ hai là mức độ tham nhũng cao trong bộ máy chính quyền và các cơ quan bảo vệ pháp luật ở nước cộng hoà.

Dư luận nói nhiều đến sự tham gia của tổ chức Hồi giáo quá khích Yarmuk, mà thành viên chính là những thanh niên không nghề nghiệp. Mặc dù nằm yên trong một thời gian dài, không lọt vào danh sách đen của Al-Qaeda, nhưng Yarmuk cũng gây những điều khó chịu cho bộ máy bảo vệ pháp luật địa phương.

Có tin Shamil Basayev, kẻ đỡ đầu cho các nhóm Hồi giáo quá khích ở Kavkaz, rất "không hài lòng" với sự "thụ động" của Yarmuk, nên năm ngoái bọn cầm đầu nhóm này đã phô diễn khả năng bằng vụ tấn công vào đơn vị cảnh sát chống ma tuý, cướp đi nhiều vũ khí. Nhưng Basayev vẫn thấy thế là chưa đủ, nên chúng phải gây thêm vụ Nalchik để "lập thành tích".

Đúng là tại Nalchik các lực lượng an ninh đã phối hợp hành động quá tốt và điều này đã được Tổng thống Putin ghi nhận trong cuộc họp với lãnh đạo các cơ quan sức mạnh. Ông Anatoli Safonov, đại diện đặc biệt của Tổng thống Nga về hợp tác quốc tế và chống khủng bố, cho rằng phiến quân đã thất bại trong việc phô trương khả năng đương đầu với lực lượng an ninh Nga.

Điều đáng mừng là lần này Tổ chức An ninh và Hợp tác Châu Âu đã ủng hộ chính quyền Nga, bày tỏ thái độ không tán đồng với hành động của các băng đảng Hồi giáo vùng Kavkaz. Trước đây phương Tây vẫn gọi phiến quân Hồi giáo là "những chiến sĩ đấu tranh cho tự do". Có lẽ những vụ khủng bố ở London đã buộc họ phải thay đổi chính sách nước đôi của mình.

Cuộc tấn công vào Nalchik đã chấm dứt, những tên phiến quân hoặc đã bị tiêu diệt, hoặc đã bị bắt giữ. Tuy nhiên, mảnh đất màu mỡ để nuôi nấng thành viên tương lai cho những tổ chức như Yarmuk thì vẫn còn đó. Chừng nào đói nghèo, thất nghiệp và tham nhũng chưa được xoá bỏ, thì chừng đó lò lửa bất ổn vẫn còn âm ỉ cháy. Điều khủng khiếp là khó mà biết được nó sẽ bùng nổ ở đâu và vào khi nào.

Quỳnh An dịch