Đấu thầu kịch bản phim kiểu "khoanh vùng, bẻ ghi"
Các Website khác - 13/05/2008
Bất cứ ai cũng có thể tham gia viết kịch bản điện ảnh và trình duyệt thẳng lên Hội đồng thẩm định kịch bản quốc gia. Kịch bản được nghiệm thu sẽ được tham gia đấu thầu sản xuất phim.

Với quy định này, các nhà quản lý điện ảnh tham vọng nhận được nhiều nhất các kịch bản có chất lượng, cụ thể hóa khẩu hiệu "xã hội hóa điện ảnh". Tuy nhiên, con đường "thẳng băng" với cơ chế rất thoáng này có tạo được nguồn kịch bản như mong đợi?

Cách làm cũ: con mình, mình nuôi

Cảnh phim Duyên trần thoát tục - Ảnh do Sena Film cung cấp

Trước đây, các đơn vị điện ảnh lớn như Hãng phim truyện Việt Nam, Hãng phim truyện 1, Hãng phim Giải Phóng đều có hội đồng nghệ thuật của hãng mình. Từ trước đến nay, các hãng này luôn được coi là nguồn cung cấp kịch bản phim chủ yếu, dồi dào, chất lượng nhất bởi hãng nào cũng có đội ngũ các nhà biên kịch chuyên nghiệp. Các hãng cũng không ngần ngại đầu tư chiều sâu nhằm xây dựng kịch bản có chất lượng, sau đó lại qua hội đồng nghệ thuật của hãng góp ý, sửa chữa... Và cuối cùng, khi đã đủ "tự tin" với kịch bản đó, các hãng mới làm thủ tục trình duyệt lên Hội đồng thẩm định kịch bản quốc gia với mục đích "đã gửi là phải thắng". Kịch bản được nghiệm thu, dĩ nhiên kế hoạch tài trợ, đặt hàng sản xuất phim đó sẽ thuộc hãng đã trình duyệt kịch bản. Có thế các hãng mới bỏ công sức đầu tư, sửa chữa, trình duyệt kịch bản để mang lại công ăn việc làm cho hãng mình.

Việc kịch bản được duyệt qua "cửa ải" đầu tiên, quan trọng nhất là hội đồng kịch bản của các hãng, nơi được coi là có kinh nghiệm, cọ xát với nghề nhất cũng đã giúp Hội đồng thẩm định kịch bản quốc gia loại được "hàng núi" những kịch bản điện ảnh với chất lượng "bán sản phẩm".

Cách làm mới có khả thi?

Tuy nhiên với việc đấu thầu kịch bản như hiện nay: "Mọi kịch bản phim của tổ chức hay cá nhân đã được Hội đồng tuyển chọn sản xuất phim đặt hàng đều phải đưa vào thực hiện đấu thầu tuyển chọn doanh nghiệp sản xuất phim theo quy định" (dự thảo thông tư đấu thầu sản xuất phim). Nếu áp dụng như vậy, diễn giải nôm na rằng, nếu Hãng phim truyện Việt Nam đầu tư, trình duyệt kịch bản và được nghiệm thu thì rất có thể là Hãng phim Giải Phóng trúng thầu sản xuất kịch bản phim đó.

Tương tự là kịch bản của Hãng phim Phước Sang đầu tư sẽ do 1 hãng khác trúng thầu sản xuất... Việc đấu thầu kịch bản sản xuất phim kiểu này chắc chắn sẽ không ra được phim sản xuất có chất lượng tốt hơn mà sẽ dẫn đến tình trạng các hãng không mặn mà với việc gửi kịch bản phim tham gia đấu thầu, bởi chẳng ai dại gì gửi "con đẻ" đi khi biết khả năng "mất luôn, không quay về" là nhiều nhất. Động thái của các hãng lớn chắc chắn sẽ là chờ xem kịch bản "tự do" nào trúng nghiệm thu thì sẽ tham gia đấu thầu sản xuất.

Giám đốc một hãng phim nhà nước cho biết: Từ xưa đến nay, nguồn kịch bản điện ảnh dồi dào nhất vẫn là do các hãng gửi lên, vậy mà còn bị coi là vô cùng khan hiếm, thì nay, với quy định này, có thể dẫn tới tình trạng, kịch bản trình duyệt lên Cục Điện ảnh "tràn ngập" nhưng kịch bản chất lượng sẽ càng khan hiếm hơn.

Bất cập trong quy định

"Quy định vô cùng thiếu thực tế. Hãng phim truyện Việt Nam, nếu có kịch bản được nghiệm thu, bản quyền thuộc về hãng chắc chắn sẽ  không bao giờ chấp nhận cho hãng khác sản xuất phim theo kịch bản của mình" - nhà biên kịch Trịnh Thanh Nhã, Xưởng trưởng xưởng II Hãng phim truyện Việt Nam.

Ảnh: Nhân vật cung cấp

"Phải nói thẳng rằng kịch bản đấu thầu để sản xuất theo đơn hàng của Nhà nước toàn những đề tài "khó gặm", thông thường chỉ có các hãng phim nhà nước, ít nhiều vẫn được bao cấp, có kinh nghiệm làm, muốn giữ danh tiếng của mình mới chịu đầu tư chứ với hãng tư nhân chắc chắn sẽ "chào thua" bởi đề tài khó, kinh phí nhà nước đặt hàng sản xuất phim cũng chẳng dồi dào gì" -Nguyễn Thị Hồng Ngát (ảnh), Giám đốc Hãng phim Hội Điện ảnh.

Trở lại với dự thảo thông tư liên tịch hướng dẫn việc giao kế hoạch đặt hàng, đầu thầu sản xuất phim vốn đang được các hãng phim bình luận: "càng lôi ra bàn thảo, càng tối như hũ nút", trong mục a, khoản 1.1 của phần II Giao kế hoạch đặt hàng, đấu thầu sản xuất phim có nói về điều kiện giao kế hoạch, đặt hàng sản xuất phim chỉ dành cho "cơ sở do nhà nước thành lập để thực hiện nhiệm vụ sản xuất phim". Quy định như vậy có nghĩa là thông tư đã "khoanh vùng" không cho các hãng phim tư nhân tham gia đấu thầu sản xuất phim. Điều này mâu thuẫn với chính khoản 2.1 Điều kiện tổ chức đầu thầu và tham gia dự thầu sản xuất phim (cũng trong phần II) quy định: "Cơ sở điện ảnh tham gia đấu thầu sản xuất phim thuộc các thành phần kinh tế được thành lập theo quy định tại Luật Doanh nghiệp, Luật Điện ảnh". Vậy phải chăng các thành phần kinh tế ở đây phải hiểu rằng loại trừ các hãng phim tư nhân, vốn đang dần lớn mạnh và là một lực lượng không thể thiếu của điện ảnh Việt Nam trong quá trình xã hội hóa? Giám đốc một hãng phim đoàn thể giải thích rằng: "Tôi đã thắc mắc điều này với người có trách nhiệm soạn thảo thông tư của Cục Điện ảnh thì được giải thích rằng: cái này không phải là vô tình mà là cố ý của Bộ Tài chính nhằm "khoanh vùng, bẻ ghi" để chỉ những cơ sở điện ảnh công ích mới tham gia đấu thầu nhằm nâng đỡ các hãng phim nhà nước"(!?).

Vậy là, với những quy định trên, những mâu thuẫn tồn tại ngay trong một dự thảo thông tư, không chỉ các hãng phim nhà nước không mặn mà với việc đầu tư, trình duyệt kịch bản để đấu thầu sản xuất phim theo đơn đặt hàng của Nhà nước mà còn không có "cửa" cho các hãng phim tư nhân. Giám đốc một hãng phim tư nhân hài hước: "Luật cứ xây dựng, quy định, thông tư cứ ban hành, nhưng chắc chắn chẳng ảnh hưởng, tác động nhiều với các hãng thì chúng ta cứ coi như là... không có, khỏi bàn cãi nhiều".

Không hiểu Cục Điện ảnh, các đơn vị chức năng đã làm hết trách nhiệm của mình chưa mà suốt hơn hai năm qua, Luật Điện ảnh "triển khai" mãi vẫn chưa đi vào cuộc sống, các quy định, thông tư thì chậm chạp và đầy những bất cập, mâu thuẫn?

Phạm Ngọc