Bỏ hộ khẩu từ nhận thức
Lê Thanh Phong

Thảo luận dự án Luật Cư trú ngày 8.6, đa số đại biểu Quốc hội nhất trí: Trong điều kiện hiện nay, chưa bỏ ngay hộ khẩu, nhưng phải xoá bỏ những thủ tục phiền hà và những quy định "ăn theo" hộ khẩu. Chưa bỏ hộ khẩu, nhưng đáng nói là tuyên bố sẽ dẹp tệ nạn hành hạ dân vì tấm bìa hộ khẩu. Được như vậy, người dân cũng đã bớt khổ rất nhiều.

Đã quá lâu, hàng trăm thứ liên quan đến đời sống của người dân bị tấm bìa hộ khẩu can thiệp bất hợp lý, đôi khi áp đặt bất hợp pháp. Từ những áp đặt này, đã sinh ra những cấm cản vi phạm quyền tự do cư trú - là quyền cơ bản của công dân đã được Hiến pháp quy định. Cái hại lớn nhất của những thủ tục phiền hà "ăn theo" hộ khẩu là trói buộc, hạn chế sinh hoạt, đời sống, làm ăn của công dân.

Tấm bìa hộ khẩu trở thành lý do để một bộ phận cán bộ, cơ quan nhà nước làm quá nhiều việc vượt quá chức phận. Thay vì chỉ làm cái việc xác định cư trú của công dân, thì nó can thiệp từ chuyện đi học của trẻ con đến khám chữa bệnh của người lớn; từ mua mảnh đất, cất căn nhà đến sắm chiếc xe máy; từ việc ăn ở đi lại đến các hoạt động kinh doanh khác. Bản chất của vấn đề này chính là, các cơ quan nhà nước tự tăng thêm quyền hạn cho hộ khẩu để tăng thêm quyền hạn cho chính mình.

Nay Quốc hội quyết tâm bỏ đi những thủ tục bấy lâu kèm với hộ khẩu, và nếu đề ra được những quy định hợp lý, cán bộ công chức nhà nước nghiêm chỉnh thực hiện, thì hộ khẩu dù có còn, cũng không làm khó dân như trước được nữa.

Cải cách hành chính, xây dựng một chính quyền có chất lượng cao, hiện đại và đảm bảo tôn trọng tối đa các quyền cơ bản của công dân tất nhiên phải dựa trên nền tảng của pháp luật. Nhưng để cho những quy định của pháp luật thực sự đi vào cuộc sống, đòi hỏi quan trọng nhất là nhận thức của người thi hành. Do đó, nếu như cán bộ, công chức nhà nước có ý thức dẹp bỏ tất cả những quy định không cần thiết để tránh gây phiền hà cho dân thì tuy chưa bị bãi bỏ chính thức, tấm bìa hộ khẩu cũng bị bãi bỏ trong nhận thức của mọi người.