Từ 1/1, hải quan tiến hành cấp thẻ ưu tiên cho các doanh nghiệp chấp hành tốt Luật pháp. Tuy nhiên, chính sách này bộc lộ một số điểm bất cập, chẳng hạn, những đơn vị ưu tiên lại bị kiểm tra nhiều hơn do hệ thống quản lý mới của hải quan chưa phân định được rõ loại hình xuất khẩu.

Nhân viên hải quan kiểm tra hàng hóa (Nhân Dân).

Thực hiện cơ chế mới về quản lý rủi ro hàng hóa xuất nhập khẩu, từ đầu năm 2006 ngành hải quan triển khai phân luồng hàng hóa. Theo đó, hướng ưu tiên cao nhất là những lô hàng được cơ chế thông quan miễn kiểm hóa.

Để phục vụ cho việc này, Tổng cục Hải quan đã ban hành Quy chế tạm thời về cấp thẻ ưu tiên thủ tục hải quan cho doanh nghiệp. Tuy vậy, từ đầu tháng đến nay, một số doanh nghiệp xuất nhập khẩu sau khi được cấp thẻ ưu tiên thủ tục hải quan lại bị kiểm tra nhiều hơn.

Điều kiện xét cấp thẻ ưu tiên được ngành hải quan hướng dẫn là doanh nghiệp chấp hành tốt pháp luật về hải quan, có hoạt động xuất nhập khẩu trong thời gian 365 ngày, tính đến ngày nộp đơn xin cấp thẻ. Bên cạnh đó, họ không bị pháp luật xử lý về hành vi buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới; không quá 2 lần bị xử lý vi phạm hành chính về hải quan với mức phạt vượt thẩm quyền của Chi cục trưởng hải quan. Doanh nghiệp không bị truy tố hoặc bị phạt ở mức 1 lần số thuế phải nộp trở lên và đặc biệt là không nợ thuế quá 90 ngày.

Chủ trương của Hải quan khi cấp thẻ này là để công việc xuất nhập hàng hóa của doanh nghiệp thuận lợi hơn, như hàng hóa được miễn kiểm tra thực tế, được xem xét ân hạn nợ thuế.

Sau chưa đến 1 tháng thực hiện, phản ánh từ một số hải quan địa phương cho biết, các tiêu chí về nợ thuế, về hành vi buôn lậu, nộp thuế VAT theo phương pháp khấu trừ được đề ra là chưa rõ ràng. Thời gian quy định để xem xét cấp thẻ là 5 ngày quá ngắn và không đủ để cơ quan hải quan có thẩm quyền xem xét thẩm định việc khai báo tiêu chí của doanh nghiệp. Đáng kể nhất là tình trạng phần mềm phân loại, quản lý rủi ro của hải quan đã không tách bạch được quản lý hàng gia công và quản lý hàng sản xuất hàng xuất khẩu.

Đến thời điểm này, Tổng cục hải quan đã phải có hướng dẫn đối với các cục hải quan địa phương và doanh nghiệp về những vấn đề vướng mắc nảy sinh sau khi áp dụng quy trình phân luồng ưu tiên hàng hóa mới. Theo đó, về điều kiện “Không bị pháp luật xử lý về hành vi buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới”, được hiểu là doanh nghiệp không có hành vi buôn lậu, vận chuyển trái phép qua biên giới đã bị xử lý bằng bản án có hiệu lực.

Trường hợp doanh nghiệp có hành vi vi phạm pháp luật, cục hải quan tỉnh, thành phố có văn bản gửi Viện kiểm sát hoặc Tòa án trao đổi về việc xử lý hành vi vi phạm đó (hành vi vi phạm có thể bị xử lý hành chính hoặc xử lý hình sự), thì doanh nghiệp cũng chưa được xem xét cấp thẻ ưu tiên.

Về tiêu chí “thực hiện nộp thuế giá trị gia tăng theo phương pháp khấu trừ”, đến nay hải quan vẫn phải căn cứ vào cam đoan tự khai báo của doanh nghiệp. Trường hợp cục hải quan địa phương có thông tin về doanh nghiệp chưa chấp hành tốt chế độ kế toán đã bị cơ quan thuế ấn định thuế thì trao đổi trực tiếp với cơ quan thuế, nơi quản lý doanh nghiệp để quyết định việc cấp thẻ và thông báo lý do cho doanh nghiệp biết. Về điều kiện “không nợ thuế quá 90 ngày” được hiểu là đến thời hạn quy định phải nộp thuế (bất kể là thuế nào), nếu quá 90 ngày mà không nộp thì không đủ điều kiện xem xét cấp thẻ.

Tuy vậy, Tổng cục hải quan cũng lưu ý, trên một địa bàn thuộc cục hải quan tỉnh, thành phố quản lý, mỗi doanh nghiệp chỉ được xem xét cấp 1 thẻ ưu tiên. Sau khi xem xét cấp thẻ, cơ quan chức năng phải có trách nhiệm tra cứu thông tin hiện có được thống kê tại địa bàn thuộc sự quản lý của cục hải quan nơi cấp thẻ và các thông tin khác để xác định doanh nghiệp có vi phạm pháp luật hay không. Đặc biệt là việc tập hợp danh sách các doanh nghiệp chấp hành tốt pháp luật trong toàn ngành ở từng địa phương để gửi về cho các cục hải quan biết.

Ngoài ra, việc cấp thẻ phải dựa trên sự tự xem xét, đánh giá của từng doanh nghiệp xem xét doanh nghiệp của mình đã chấp hành tốt pháp luật hải quan và có đáp ứng đủ các điều kiện đã được quy định hay không.

(Theo TBKTVN)