Toà phúc thẩm Paris vừa chính thức bác đơn kháng cáo của Tổng Công ty Hàng không Việt Nam (VNA), đồng thời tuyên y án sơ thẩm, buộc VNA phải bồi thường 5,2 triệu euro (tương đương 107 tỉ đồng VN) cho nguyên đơn là ông Maurizio Liberati (luật sư người Ý).

Sau phiên xử này, tòa án đã yêu cầu VN Airlines nộp số tiền trên vào một tài khoản phong tỏa tại Ý, nơi phát sinh vụ kiện. Nếu không chấp hành, tòa án sẽ cho phong tỏa toàn bộ tài sản của VN Airlines tại các nước thuộc EU và thực hiện hàng loạt biện pháp pháp lý để xóa bỏ cơ quan đại diện của VN Airlines tại Pháp. Trước tình thế bắt buộc, VN Airlines đã phải chuyển trả toàn bộ số tiền hơn 5 triệu euro theo phán quyết.

Từ những nhận định không chuẩn xác
Tính đến nay, vụ kiện trải qua đúng 10 năm. Cùng với thời gian và sự thiếu trách nhiệm của một số cán bộ lãnh đạo VN Airlines, số tiền đòi bồi thường ban đầu từ 573.910.000 lia (90.000 USD), đến sau phiên tòa sơ thẩm là 1,3 triệu euro, thì tới nay tăng hơn bốn lần, chưa kể những chi phí phát sinh để theo kiện.

Lật lại hồ sơ vụ kiện tại thời điểm án sơ thẩm có hiệu lực, VN Airlines đã cử một đoàn công tác sang Ý tìm cách giải quyết, tìm các đầu mối nhờ giúp đỡ. Tuy nhiên khi về nước, sau khi nghe đoàn báo cáo, tổng giám đốc VN Airlines Nguyễn Xuân Hiển đã có một nhận định không chuẩn xác, thậm chí là sai lầm.

Trong văn bản do tổng giám đốc Nguyễn Xuân Hiển ký ngày 6.9.2002 gửi HĐQT VN Airlines, ông Hiển dẫn ý kiến các luật sư Ý tham vấn cho rằng "khả năng thi hành án ở VN là rất khó xảy ra, ngay cả việc thi hành án ở Ý cũng khó vì VN Airlines không có tài sản ở nước này".

Chưa hết, cũng theo ông tổng giám đốc, sở dĩ việc thi hành bản án bị chậm do nguyên đơn chưa cung cấp đủ một số thông tin cá nhân, chưa đóng án phí và thuế theo qui định. Điều này, theo ông nhận định, có thể do nguyên đơn "không đủ tiền để nộp, vì đây là số tiền không nhỏ, ước tính trên dưới 1 triệu USD".

Từ những phân tích này, ông Hiển đề xuất VN Airlines "nếu trả tiền rồi, sau này phát hiện ra hoặc lật ngược được tình thế thì cũng không thể... đòi lại số tiền đã trả với bất cứ lý do nào, vì vậy trước mắt chưa nên trả bất cứ khoản tiền nào cho đến khi biết chắc rằng không có cách nào thay đổi được quyết định đã biết".

Mất 107 tỉ đồng, ai chịu trách nhiệm?
Vụ kiện xảy ra năm 1994, tuy nhiên VN Airlines nói rằng tới 2002 mới biết có vụ kiện này và khi đó thì những phán quyết tòa án đưa ra đã "không thể đảo ngược".

Sự việc nghiêm trọng như vậy nhưng tới ngày 9.6.2004, khi thật sự bối rối trước khả năng giải quyết "êm xuôi" vụ việc, VN Airlines mới có công văn báo cáo Thủ tướng Chính phủ về vụ kiện này.

Tuy nhiên, việc báo cáo trên là quá muộn mằn. Trước đó, Ủy ban đòi nợ và tịch biên Cộng hòa Pháp đã ra thông báo phong tỏa số tiền 1,3 triệu euro tại một tài khoản của VN Airlines ở Pháp để đảm bảo thanh toán cho nguyên đơn Maurizio Liberati. Tới ngày 28.5.2004, VN Airlines tiếp tục ngỡ ngàng khi nhận được quyết định của tòa án sơ thẩm Paris bác đề nghị của VN Airlines (với nội dung yêu cầu hủy bỏ việc tịch biên số tiền trong tài khoản tại Pháp).

Như vậy, với con số thiệt hại ước tính khoảng 107 tỉ đồng sau khi đã nhận hàng loạt cảnh báo của tòa án nước ngoài về áp dụng "biện pháp mạnh" thì VN Airlines mới chịu báo cáo sự việc lên Thủ tướng Chính phủ.

Điều đáng ngạc nhiên là cho tới thời điểm này dù sự việc đã rõ, chưa có bất cứ một cá nhân lãnh đạo nào của VN Airlines phải chịu trách nhiệm về những tổn thất rất lớn trên.

(Theo TT, TP)