Tập hợp số liệu từ các kết luận thanh tra, báo cáo kết quả thanh tra và báo cáo tổng hợp chuyên đề của 30 tỉnh, thành phố trong cả nước cho thấy, qua thanh tra 901 dự án, hạng mục, công trình, ngành thanh tra đã phát hiện có tới 425 dự án có sai phạm về kinh tế. Tổng giá trị sai phạm được phát hiện tại 425 dự án nêu trên là 27,9 tỷ đồng (chiếm tỷ lệ 4,03% tổng vốn được thanh tra).

Theo đánh giá của ngành thanh tra, nhìn chung các sai phạm về kinh tế xảy ra ở hầu hết các khâu, nhiều công trình không bảo đảm chất lượng, có công trình làm xong nhưng để đấy không sử dụng, gây lãng phí. Trong tổng số 27,9 tỷ đồng sai phạm bị phát hiện, có 12,4 tỷ đồng (chiếm 44,4%) là sai về khối lượng, các đơn vị thi công, hoặc là khai tăng khối lượng, hoặc làm thiếu so với thiết kế để rút tiền chia chác.

Cũng có nơi, đơn vị thi công thông đồng với chủ đầu tư, bộ phận giám sát ăn bớt nguyên vật liệu, thay thế một số loại vật tư có giá thành, tiêu chuẩn kỹ thuật thấp hơn để rút tiền chênh lệch, dẫn đến chất lượng công trình không bảo đảm, xuống cấp nhanh sau vài tháng đưa vào sử dụng...

Nổi lên trong số 30 tỉnh, thành phố có nhiều sai phạm trong công tác này phải kể đến Lạng Sơn, Bắc Giang, Khánh Hòa, Sơn La, Hải Dương, Phú Yên và Bắc Cạn. Tại Lạng Sơn, qua thanh tra 11 công trình, dự án tại Ban Quản lý dự án công trình thủy lợi và Chi cục Thủy lợi đã phát hiện số tiền sai phạm 1,44 tỷ đồng (chiếm 4,7% số vốn được thanh tra). Đáng chú ý, sai phạm xuất hiện từ quá trình lập hồ sơ dự thầu.

Thanh tra tỉnh Bắc Giang, qua thanh tra tại 37 dự án, công trình đã phát hiện số tiền sai phạm 2,24 tỷ đồng (chiếm 8,36% số vốn được thanh tra). Riêng năm 2004, phát hiện trên địa bàn tỉnh có ba trạm bơm giá trị quyết toán hơn một tỷ đồng, nhưng không đưa vào sử dụng, gây bức xúc trong dư luận về tình trạng lãng phí. Thanh tra tỉnh Khánh Hòa, qua tiến hành thanh tra tại 67 công trình kiên cố hóa kênh mương trên địa bàn hai huyện trong tỉnh, nhưng đã phát hiện 63 công trình do các đơn vị thiết kế không có chức năng, 39 công trình nghiệm thu quyết toán không đúng quy định, gây thất thoát gần 300 triệu đồng; nhiều xã, thị trấn có sai phạm về quản lý tài chính để công nợ dây dưa khó đòi.

Tỉnh Sơn La, qua thanh tra 33 công trình ở năm huyện, đã phát hiện số tiền sai phạm gần 500 triệu đồng, các cơ quan thanh tra đã kiến nghị thu hồi số tiền thất thoát nói trên. Thanh tra tỉnh Hải Dương, qua thanh tra 23 công trình, đã phát hiện số tiền sai phạm 1,5 tỷ đồng. Trong đó, các công trình phải sửa chữa, làm lại theo yêu cầu của cơ quan thanh tra trị giá 627 triệu đồng.

Thanh tra tỉnh Phú Yên, qua thanh tra 13 công trình tại 7 huyện, thị xã với chiều dài 119,7 km kênh nội đồng (loại III), đã phát hiện sai phạm 4,03 tỷ đồng. Trong đó, lập dự toán không đúng với thiết kế 235,5 triệu, có 126 công trình thi công không đúng thiết kế được duyệt, thi công thiếu, thay đổi vật liệu nhưng vẫn được thanh toán, gây thiệt hại và dư luận xấu trong nhân dân. Thanh tra tỉnh Bắc Cạn, qua thanh tra 15 công trình với tổng mức đầu tư 31,8 tỷ đồng, phát hiện tổng sai phạm với số tiền lên tới 3,6 tỷ đồng. Các cơ quan chức năng, bên cạnh các biện pháp thu hồi tài sản bị thất thoát, đã kiến nghị chủ đầu tư nghiêm túc kiểm điểm và chấn chỉnh kịp thời các sai phạm trong đầu tư xây dựng và có các hình thức xử lý trách nhiệm đối với các tập thể, cá nhân có hành vi tham nhũng, tiêu cực.

Được biết, ngày 22-10-2004, Thủ tướng Chính phủ có quyết định số 184/QĐ-TTg về việc cho phép sử dụng vốn tín dụng đầu tư phát triển của Nhà nước để tiếp tục thực hiện các chương trình kiên cố hóa kênh mương, phát triển đường giao thông nông thôn... giai đoạn 2006-2010. Với chủ trương đúng đắn và kịp thời này, sự nghiệp xây dựng và phát triển nông nghiệp, nông thôn và nông dân ở nước ta trong những năm tới sẽ có những bước tiến đáng kể.

Đây là một chủ trương lớn của Chính phủ, nhằm nâng cấp hệ thống kênh mương thủy lợi, nâng cao công suất tưới, tiết kiệm nước, tiết kiệm điện, giảm chi phí duy tu, bảo dưỡng và kéo dài tuổi thọ công trình. Kiên cố hóa kênh mương, nhìn từ góc độ khác, còn góp phần bảo vệ môi trường, làm trong sạch nguồn nước, mở rộng các trục đường giao thông nông thôn...Điều đáng quan tâm và lo lắng ở đây là, nếu các cơ quan chức năng không chú trọng đúng mức và không có các biện pháp đủ mạnh đi kèm nhằm quản lý thật tốt việc đầu tư xây dựng các công trình, dự án, chắc chắn mục tiêu của chương trình này sẽ khó trở thành hiện thực.