Minh Đức thực hiện.

Việc thực hiện Chương trình Xóa đói giảm nghèo (XĐGN) ở Việt Nam trong thời gian qua đã đạt được nhiều kết quả đáng khích lệ. Đạt được những kết quả đó chủ yếu là nhờ sự phát huy nội lực, kết hợp với sự trợ giúp của chính phủ các nước và các tổ chức quốc tế.Báo Đầu tư có cuộc trao đổi với ông Phan Quang Trung, Thứ trưởng thường trực Bộ Kế hoạch và Đầu tư về vấn đề này.

Đánh giá của Thứ trưởng về ý nghĩa, vai trò của sự hợp tác, giúp đỡ từ các nước và tổ chức quốc tế trong hoạt động XĐGN ở Việt Nam trong thời gian qua?
XĐGN là một chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước, là một trong những chương trình được ưu tiên hàng đầu trong chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, được thể hiện trong kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội dài hạn, trung hạn và hàng năm của Nhà nước, của mỗi ngành và địa phương. Những thành tựu về XĐGN đạt được trong thập kỷ qua đã chứng tỏ chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước là đúng đắn, đặc biệt là trong việc huy động và sử dụng hợp lý, có hiệu quả nội lực và sự trợ giúp của cộng đồng quốc tế.

Thứ trưởng có thể cho biết các hình thức trợ giúp của cộng đồng quốc tế?
Hình thức trợ giúp của các nước và tổ chức quốc tế cho công cuộc XĐGN ở Việt Nam khá phong phú, đa dạng, song có thể chia thành hai hình thức. Thứ nhất là sự trợ giúp trực tiếp thông qua các chương trình, dự án phát triển nông nghiệp, nông thôn, xây dựng thủy lợi, y tế, tín dụng... Những chương trình, dự án này đã góp phần đáng kể trong quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp, nông thôn, tạo công ăn việc làm, tăng thu nhập, giúp nhiều hộ thoát khỏi tình trạng nghèo, đói.

Còn hình thức trợ giúp thứ hai, thưa Thứ trưởng?
Đó là các chương trình đầu tư vào kết cấu hạ tầng quy mô lớn, như các chương trình điện khí hóa nông thôn, xây dựng đường bộ, cảng biển... Các chương trình này đã tạo thêm động lực thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài và sự phát triển của các thành phần kinh tế, qua đó có thể đầu tư nhiều hơn cho các vùng nghèo và người nghèo.

Thứ trưởng có thể cho biết những điểm nổi bật trong cơ chế quản lý của các chương trình, dự án XĐGN?
Có thể nói, một trong những điểm nổi bật trong cơ chế quản lý các chương trình, dự án XĐGN là sự phân cấp mạnh cho địa phương, đặc biệt là cho cấp huyện và cấp xã. Phương pháp “lập kế hoạch có sự cùng tham gia của người dân” hiện đang được áp dụng phổ biến trong lĩnh vực này. Theo đó, người dân địa phương được đề xuất ý kiến, tham gia lựa chọn, thực hiện và giám sát các dự án, công trình, hoạt động cụ thể vì lợi ích của mình. Chẳng hạn, đối với Dự án Giảm nghèo ở các tỉnh miền núi phía Bắc (sử dụng vốn vay từ Ngân hàng Thế giới), cấp xã được làm chủ đầu tư các dự án quy mô nhỏ.

Theo Thứ trưởng, những lĩnh vực nào cần được tập trung kêu gọi sự cộng tác, hỗ trợ của các nước và tổ chức quốc tế nhằm nâng cao hiệu quả XĐGN trong thời gian tới?
Vào tháng 5 năm 2002, Chính phủ đã phê duyệt Chiến lược toàn diện về tăng trưởng và XĐGN. Theo đó, Chính phủ khuyến nghị các nhà tài trợ tiếp tục hỗ trợ các lĩnh vực ưu tiên, các công trình kết cấu hạ tầng quy mô lớn được xác định trong Chương trình đầu tư công cộng; đề nghị các nhà tài trợ hỗ trợ các chương trình XĐGN, các chương trình mục tiêu quốc gia về tạo công ăn việc làm, phòng chống HIV/AIDS, đầu tư cho các xã nghèo, các lĩnh vực xã hội, văn hóa... để tạo điều kiện thuận lợi hơn cho người nghèo tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản...

Thứ trưởng có khuyến cáo gì để các chương trình, dự án về XĐGN sử dụng vốn hỗ trợ của quốc tế đạt hiệu quả cao?
Tôi cho rằng, thứ nhất các cơ quan chủ đầu tư và những người trực tiếp hưởng lợi từ dự án phải nâng cao tính chủ động trong quá trình xây dựng và thực hiện chương trình, dự án. Thứ hai, phải có một đội ngũ cán bộ có trách nhiệm, năng lực, có trình độ và nghiệp vụ tốt. Muốn vậy, cần có kế hoạch đào tạo cán bộ dự án từ Trung ương đến cấp tỉnh, huyện, xã, cả về chuyên môn, kỹ năng quản lý, vận hành chương trình, dự án cũng như nâng cao trình độ ngoại ngữ, tin học. Mặt khác, cần tăng cường sự phối hợp giữa các bộ, ngành cũng như các cấp chính quyền địa phương trong việc thực hiện chương trình, dự án, tăng cường tính công khai, minh bạch và thu hút sự tham gia của cộng đồng...

Bộ Kế hoạch và Đầu tư có kế hoạch, giải pháp gì để tăng cường hợp tác quốc tế, phát huy nội lực trong công cuộc XĐGN thời gian tới?
Hiện nay, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đang phối hợp với các bộ, ngành và địa phương triển khai thực hiện Chiến lược toàn diện về tăng trưởng và XĐGN ở cấp tỉnh.
Trong quá trình triển khai thực hiện Chiến lược này, sẽ kêu gọi sự phối hợp của các nhà tài trợ để đánh giá mức độ nghèo đói theo vùng nhằm giúp chính quyền các địa phương xây dựng kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của địa phương mình có tính đến các mục tiêu tăng trưởng và XĐGN, tạo sự phát triển bền vững cho các địa phương và vùng, tạo cơ sở thu hút các nguồn lực trong và ngoài nước.

Xin cảm ơn Thứ trưởng!