Em mơ được đi học

Các đại biểu nhí tại diễn đàn - Ảnh: Đ.T.

TT - 360 thiếu nhi của huyện đảo Phú Quốc đã tề tựu về diễn đàn “Lắng nghe trẻ vị thành niên nói về các vấn đề xã hội” trong hai ngày 3 và 4-4-2004.

Huyện đảo Phú Quốc vốn trầm tĩnh bỗng sôi nổi khác thường vào thời gian ấy. Chương trình trên của dự án “Giáo dục sống khỏe mạnh và kỹ năng sống” do Trung ương Hội LHTN VN, Hội LHPN VN, Bộ Giáo dục - Đào tạo và UNICEF phối hợp tổ chức. Một diễn đàn mà đại biểu không dùng micro để phát biểu, chỉ vẽ tranh, viết chữ, sắm vai, thảo luận... để nói tiếng nói của chính mình...

Hành trình không chỉ của Thắng

Thắng sống ở Hà Nội cùng ba mẹ, bà và em gái. Thắng chuẩn bị thi đại học, thích vào mạng và đặc biệt thích ban nhạc Bức Tường và Britney Spears. Thắng dự định một chuyến phiêu lưu từ Bắc chí Nam qua mọi miền đất nước. Bạn xếp quần jean và áo thun vào balô, thức dậy lúc 4g sáng, ăn gói xôi bán gần nhà và lên đường.

Thật ra Thắng là một nhân vật truyện tranh mà UNICEF đã xây dựng lên. Thắng sẽ kể cho bạn bè khắp nơi nghe hành trình qua Nghệ An, Huế, Hội An, Nha Trang... mỗi nơi một câu chuyện mà bạn nhìn và suy ngẫm về cái nghèo, việc học, giá trị người phụ nữ, sức khỏe bà mẹ, môi trường...

UNICEF lồng vào đó tám mục tiêu phát triển thiên niên kỷ: xóa bỏ tình trạng nghèo cùng cực và thiếu đói; thực hiện phổ cập giáo dục tiểu học; tăng cường bình đẳng giới và nâng cao vị thế của phụ nữ; giảm tỉ lệ tử vong ở trẻ em; tăng cường sức khỏe bà mẹ; phòng chống HIV/AIDS, sốt rét và các bệnh khác, đảm bảo bền vững về môi trường; xây dựng quan hệ đối tác toàn cầu vì mục tiêu phát triển.

“Hành trình của Thắng” được đưa đến tận tay 360 đại biểu nhí. Đến lượt các bạn nói về những suy ngẫm của mình. Nguyễn Trí Hào - học sinh lớp 6 Trường THCS Dương Đông 1 - giơ tay nói: “Hậu quả của việc mang thai sớm là bạn gái sẽ xấu hổ, gia đình tai tiếng, đánh mất tương lai, còn bạn trai thì có khả năng bị bỏ tù, lo sợ, ảnh hưởng thần kinh”.

Nguyễn Thị Tố Uyên - lớp 7⁵ Trường THCS An Thới - bổ sung: “Bạn gái mang thai chắc chắn phải nạo phá thai, ảnh hưởng sức khỏe về sau”. Một nhóm bạn khác thì đóng vai người nhiễm HIV bị mọi người kỳ thị. Một người giải thích vậy là sai vì HIV/AIDS chỉ lây qua... có ba đường. Thế là thân nhau.

Cứ thế, các bạn nói với nhau thật đơn giản, thật dễ hiểu tại bảy phòng thảo luận với bảy vấn đề mang tính tầm cỡ: sự phát triển lứa tuổi vị thành niên, trẻ chưa thành niên và HIV/AIDS, chủ động phòng tránh quan hệ tình dục, xâm hại tình dục và mang thai ở tuổi vị thành niên, phòng chống thuốc lá, rượu bia và các chất gây nghiện...

Ở một góc khác của Nhà Văn hóa Phú Quốc, với màu vẽ và bút vẽ các bạn đã trổ tài trên những tờ giấy croquis khổ lớn: những ngôi trường xanh sạch, những trẻ em nắm tay nhau đến trường, những gia đình sum họp ấm êm...

Nói chuyện với người lớn

“Em muốn được đối xử bình đẳng”, “em muốn có quần áo đẹp”, “em muốn trở thành bác sĩ trị bệnh cho các em ngoài đường phố”, “em mơ được đi học”... Mỗi ước mơ giản dị ấy được viết trên bông hoa, trên phi thuyền, trên cuốn sách do các bạn tự tay làm và trưng bày trên sảnh lớn, níu bước chân của những người đến xem.

“Đó không chỉ là chuyện mơ ước của các em mà chính là thông điệp dành cho người lớn” - chị Lê Thị Minh Châu, cán bộ điều hành dự án này của UNICEF - nói.

Ở hội trường UBND huyện Phú Quốc, khó ai có thể cầm lòng với tiếng rao “vé số đây”, “báo đây, tin nóng hổi đây”, “bánh cam đây”... của nhóm các bạn Câu lạc bộ Sống khỏe thị trấn Dương Đông trong tiểu phẩm. “Đó là công việc hằng ngày của các em” - anh Huỳnh Tấn Cường, một thành viên ban chủ nhiệm câu lạc bộ, cho biết.

Lúc thì cười vui, lúc xúc động là cảm xúc của người xem trong hội trường khi nhóm diễn đang vào vai cô giáo hỏi những học trò đến trường “bữa đực, bữa cái”: “Trên mililit là gì?”. “Thưa cô decilit”. “Trên decilit là gì?”. “Dạ, là cái nắp chai”. “Câu lạc bộ có 65 em, hiện 34 em chưa được đến trường” - anh Cường nói thêm.

Lớp học tình thương của câu lạc bộ tiến hành được bảy tháng, vừa tạm ngưng do nhiều nguyên nhân: gia đình không ủng hộ, phải nghỉ học nhiều vì mưu sinh, kinh phí lớp học thiếu thốn...

Chúng tôi gặp Huyền, Ngọc, Tiên, Kiều trạc 10, 12 tuổi trên bãi biển Phú Quốc, gần Dinh Câu. Cả bốn đang đi lượm ve chai. “Con muốn đến trường nhưng mẹ không cho con đi học. Anh con đến mùa trăng thì nghỉ, trăng lặn thì đi câu” - Huyền, (chỉ biết tên mình chứ không biết họ) nói với đôi mắt buồn. Đó không phải là những trường hợp ngoại lệ.

Phú Quốc chuyển mình từ khoảng năm 2000. Hàng ngàn đứa trẻ theo gia đình ra đảo mùa bắc (tháng mười âm lịch đến tháng năm), về đất liền mùa nam - mùa biển vắng (tháng sáu âm lịch đến tháng chín) nên không thể đến trường” - ông Nguyễn Phước Lộc, chủ nhiệm Ủy ban Dân số - gia đình & trẻ em Phú Quốc, cho hay.

Theo thiếu tá Nguyễn Văn Thía - phó Công an huyện Phú Quốc, dân số Phú Quốc từ điều tra là 76.000 nhưng dao động khoảng 100.000, trong đó trẻ em trong trường học 15.000 và trẻ em ngoài trường học khoảng 5.000.

“Kinh tế phát triển, du lịch tăng nhưng mặt sau của nó là trẻ em bỏ học, theo gia đình kiếm sống. Dự án giáo dục trẻ sống khỏe đến với đảo là thật sự cần thiết” - chị Trần Thị Thu Nở, cán bộ Hội phụ nữ huyện, tình nguyện viên câu lạc bộ Sống khỏe thị trấn An Thới, nhìn nhận.

Diễn đàn hôm nay là một trong những hoạt động để trẻ hiểu các nguy cơ (ma túy, mại dâm, xâm hại tình dục...) quanh mình và biết cách tự bảo vệ. Một chương trình giáo dục kỹ năng sống của dự án đang thí điểm tại 85 trường THCS cả nước.

Ông Nguyễn Khải - Hiệu phó Trường THCS An Thới - nói: “Tôi ủng hộ điều này và đề nghị dạy đại trà trong trường học. Có nhiều người cho rằng chúng ta đang vẽ đường cho hươu chạy. Nhưng không vẽ cũng chạy, sao không vẽ để chạy đúng đường?”.

ĐẶNG TƯƠI