Mục tiêu của ngành y tế trong Chiến lược phòng, chống HIV/AIDS giai đoạn 2004-2020 là nâng cao hiểu biết của người dân, ngăn chặn lây nhiễm qua các dịch vụ y tế, nâng cao tỷ lệ chăm sóc người nhiễm bệnh...

Trường hợp nhiễm HIV đầu tiên được phát hiện ở Việt Nam vào tháng 12-1990 tại TP Hồ Chí Minh cho đến nay, cả nước đã phát hiện hơn 76 nghìn trường hợp nhiễm HIV, chiếm khoảng 0,08% số dân cả nước, trong đó có 10.480 trường hợp đã tiến triển thành AIDS và đã có gần bảy nghìn trường hợp chết do AIDS. Theo dự báo, thông thường lấy số thực phát hiện nhân hệ số 3, và như vậy trong năm 2003 tỷ lệ nhiễm HIV/AIDS của Việt Nam ước khoảng 0,25% số dân trong đó có một số tỉnh nhiễm HIV/AIDS tính trên 100 nghìn dân đặc biệt cao như tỉnh Quảng Ninh 580/100 nghìn dân; Hải Phòng 338/100 nghìn dân, TP Hồ Chí Minh 249/100 nghìn dân, Bà Rịa - Vũng Tàu 235/100 nghìn dân... Hình thái lây nhiễm HIV ở nước ta cũng như các nước trong khu vực là lây nhiễm qua đường tiêm chích ma túy chiếm từ 50 đến 60%. Tỷ lệ nhiễm HIV trong nhóm nghiện chích ma túy tăng từ 9,4% (năm 1996) lên đến 30,4% (năm 2001) đặc biệt gia tăng ở lớp trẻ, tình trạng người đã nhiễm HIV tiếp tục tiêm chích ma túy và dùng chung bơm kim tiêm  với bạn chích chiếm 50%. Tình trạng nhiễm HIV thông qua con đường tình dục trong thời gian qua có xu hướng gia tăng và dao động, tăng từ 0,6% (năm 1994) lên 6% (năm 2002) trong khi đó đối tượng nhiễm HIV có xu hướng ngày càng trẻ hóa tỷ lệ người nhiễm HIV ở lứa tuổi từ 20 đến 29 tăng từ 15% (năm 1993) lên đến 62% (năm 2002) người nhiễm HIV ở lứa tuổi từ 15 đến 49 chiếm đến 95% các trường hợp, 8,3% người nhiễm HIV ở lứa tuổi vị thành niên từ 10 đến 19 tuổi. Ðối tượng nhiễm HIV ở nước ta không còn chỉ là tập trung tại một số nhóm có nguy cơ cao mà tương đối đa dạng về đối tượng mắc. HIV đã xuất hiện trong nông dân, học sinh, sinh viên, tân binh thậm chí trong cả giới công chức cũng đã có người nhiễm HIV. 61/61 tỉnh, thành phố trong cả nước đã có người nhiễm HIV/AIDS, 93% số huyện đã phát hiện trường hợp nhiễm  HIV. 49% số xã, phường đã có trường hợp nhiễm HIV, đặc biệt nhiều tỉnh, thành phố 100% số xã, phường đã có người nhiễm HIV/AIDS.

Trong thời gian qua Ðảng, Nhà nước ta đã có nhiều Chỉ thị, Nghị quyết về việc phòng chống HIV/AIDS. Các cấp, các ngành, các tổ chức xã hội nỗ lực thực hiện và đã thu được những thành quả đáng khích lệ như: Nếu như năm 1987, xét nghiệm HIV bắt đầu được triển khai ở các viện khu vực, thì đến năm 1994 hệ thống giám sát trọng điểm đã được thiết lập và đi vào hoạt động ở 61/61 tỉnh, thành phố, giám sát trọng điểm được triển khai ở 40 tỉnh, thành phố trên sáu nhóm đối tượng. Số lượng người nhiễm HIV đến các cơ sở y tế để khám và điều trị ngày một tăng, trong giai đoạn 1996-2000 có 13.847 lượt người nhiễm HIV đến khám tại các cơ sở y tế nhà nước đến năm 2002 số lượng này đã tăng lên 16.354 lượt người đến khám và điều trị, tăng 18,1% so với năm trước. Mỗi năm, hệ thống y tế nhà nước đã tổ chức khám và điều trị cho hơn 15 nghìn trường hợp, năm 2002 con số này lên đến 171.975 trường hợp, hệ thống giám sát các bệnh lây nhiễm qua đường tình dục đã bắt đầu đi vào hoạt động từ đầu năm 2003. Ngân sách dành cho công tác phòng, chống HIV/AIDS không ngừng được tăng, như giai đoạn 2000-2003 mỗi năm là 60 tỷ đồng. Trong thời gian qua các bộ, ngành, đoàn thể, các tổ chức quần chúng đã tích cực tham gia vào các hoạt động thông tin giáo dục truyền thông, truyền thông trong phòng, chống HIV/AIDS. Công tác huy động cộng đồng đã có những chuyển biến tích cực, đã huy động được sự tham gia của các tổ chức xã hội, tôn giáo và cộng đồng trong phòng, chống HIV/AIDS nhất là trong việc chăm sóc, hỗ trợ người nhiễm HIV/AIDS. Tuy nhiên, trong công tác phòng, chống HIV/AIDS thời gian qua cũng gặp nhiều khó khăn, thách thức. Tính di biến động dân số, vấn đề di dân ngày càng phức tạp tạo ra nguy cơ lây truyền HIV/AIDS trong mỗi địa phương. Những mặt tiêu cực của nền kinh tế thị trường mang lại, sự phân hóa giàu nghèo, thất nghiệp, dân trí thấp, giá trị đạo đức, lối sống bị ảnh hưởng, nhất là trong tình yêu, tình dục, hôn nhân... là những yếu tố góp phần làm lây lan dịch HIV/AIDS, đồng thời cũng gây khó khăn cho công cuộc phòng chống HIV/AIDS. Bộ máy tổ chức phòng, chống HIV/AIDS còn mỏng về lực lượng, yếu về chuyên môn. Trình độ xét nghiệm còn ở mức thấp chưa có khả năng chẩn đoán các trường hợp trẻ sơ sinh có nhiễm HIV hay không,...

Nhằm thực hiện thành công Chiến lược quốc gia phòng, chống HIV/AIDS giai đoạn 2001-2010 và tầm nhìn 2020, Bộ Y tế trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt với những mục tiêu như: Nâng cao hơn nữa phối hợp liên ngành trong công tác phòng, chống HIV/AIDS với chỉ tiêu 100% đơn vị, địa phương trên cả nước đưa hoạt động phòng, chống HIV/AIDS trở thành một  trong những mục tiêu ưu tiên hàng đầu. Nâng cao hiểu biết của người dân về dự phòng lây nhiễm HIV/AIDS, khống chế lây nhiễm HIV/AIDS từ nhóm nguy cơ cao ra cộng đồng, bảo đảm người nhiễm HIV/AIDS được chăm sóc điều trị thích hợp với chỉ tiêu 90% số người lớn nhiễm HIV/AIDS, 100% số các bà mẹ mang thai nhiễm HIV, 100% số trẻ em nhiễm HIV được quản lý, điều trị, chăm sóc, 70% số người bệnh AIDS được điều trị bằng các thuốc điều trị đặc hiệu. Ngăn chặn lây nhiễm HIV qua các dịch vụ y tế với chỉ tiêu bảo đảm 100% các túi máu được sàng lọc HIV trước khi truyền đi tất cả các tuyến, 100% cơ sở y tế thực hiện quy định về nhiễm khuẩn, sát khuẩn phòng lây nhiễm HIV. Ðể đạt được mục tiêu đó thiết nghĩ trong thời gian tới, chúng ta cần có một số giải pháp như: Các cấp ủy đảng thường xuyên theo dõi, đôn đốc, kiểm tra, chỉ đạo đưa công tác phòng, chống HIV/AIDS trở thành mục tiêu Pháp lệnh trong chiến lược phát triển kinh tế, xã hội. Tiếp tục xây dựng và tăng cường tổ chức thực hiện chương trình phòng chống HIV/AIDS mang tính liên ngành cao nhằm huy động mọi tổ chức, cá nhân tham gia các hoạt động phòng, chống HIV/AIDS. Tăng cường các hoạt động phòng, chống HIV/AIDS trong cộng đồng, giáo dục sự thương yêu đùm bọc trong chăm sóc người nhiễm HIV/AIDS. Tăng cường công tác giáo dục truyền thông và truyền thông thay đổi hành vi hướng tới việc thực hiện các hành vi an toàn phòng chống lây nhiễm HIV/AIDS và thực hiện chăm sóc HIV/AIDS. Xây dựng các phòng xét nghiệm đạt tiêu chuẩn quốc tế tại các bệnh viện thông qua việc cung cấp các trang thiết bị, nâng cấp các cơ sở vật chất, đào tạo cán bộ tiến hành kiểm tra, giám sát thường xuyên. 100% số cán bộ y tế tham gia chương trình giám sát trọng điểm và xét nghiệm phát hiện được tập  huấn kỹ về chuyên môn và phương pháp xét nghiệm một cách hệ thống.

VƯƠNG TRUNG TUYẾN