Ông Patrick Burke - điều phối viên dự án SMARTWork Việt Nam:
Phải tránh từ "bị" cho người LĐ nhiễm HIV

Hiện nay, tình hình nhiễm HIV/AIDS trong CNVC-LĐ đang diễn biến phức tạp. Khó khăn nhất là sự kỳ thị tại nơi làm việc. Để khắc phục tình trạng này và nhằm bảo vệ người LĐ, dự án SMARTWork có chương trình "Phối hợp quản lý một cách chiến lược các giải pháp phòng chống AIDS tại nơi làm việc". Điều đặc biệt hơn là chương trình hướng tới việc thiết lập mối quan hệ đối tác mang tính chiến lược giữa 3 bên: Chính phủ - CĐ - người sử dụng LĐ. Giới thiệu về SMARTWork, ông Patrick Burke (ảnh) - điều phối viên dự án cho biết:

- Chương trình toàn cầu SMARTWork do Bộ LĐ Hoa Kỳ tài trợ, được thực hiện bởi Viện Hàn lâm phát triển giáo dục (AED) tại 6 quốc gia: Việt Nam (VN), Cộng hoà Dominica, Haiti, Nigeria, Zimbabwe, Ukraina. Tại VN, hiện tại có 6 tỉnh, thành phố được lựa chọn tham gia dự án, gồm: Thái Bình, Hải Phòng, Quảng Nam, Đồng Nai, Bà Rịa - Vũng Tàu, TPHCM.

SMARTWork là chương trình phối hợp phòng chống HIV/AIDS tại nơi làm việc (TNLV) mang tính chiến lược, thực hiện dựa trên mô hình 3 bên giữa Chính phủ, người sử dụng LĐ và người LĐ, tập trung vào việc phát triển chính sách, nâng cao hiểu biết pháp luật và xây dựng năng lực trong phòng chống HIV/AIDS TNLV, góp phần làm giảm tỉ lệ người nhiễm, giảm ảnh hưởng của đại dịch AIDS, giảm kỳ thị và phân biệt đối xử với người nhiễm TNLV.

Thực tế ở VN cho thấy nhiều DN cảm thấy sự cần thiết phải triển khai công tác phòng chống AIDS TNLV song vẫn chưa biết nên triển khai theo cách nào cho bài bản. Một số DN do đã có chương trình toàn cầu nên việc áp dụng triển khai có nhiều thuận lợi. Ngân hàng Standard&Chartered, Nhà máy bia VN, khách sạn Horison là những ví dụ điển hình về sự chủ động và phối hợp với các tổ chức trong phòng ngừa HIV/AIDS TNLV.

Sau thời gian nỗ lực hoạt động, từ tháng 9.2001 đến nay, chúng tôi đã tổ chức hội thảo thực hiện chương trình và chính sách TNLV cho 470 người đại diện giới sử dụng LĐ, CĐ và Chính phủ, đồng thời xây dựng được chính sách về lĩnh vực này ở 14/19 Cty tham gia dự án, trong đó có Giấy Tân Mai, Ximăng Hải Phòng, Cty xe khách Thái Bình, Da giày Hải Phòng...

´ Hiện nay, người LĐ nhiễm HIV/AIDS gặp những khó khăn gì TNLV, thưa ông?

- Đầu tiên là sự kỳ thị. Chúng tôi đang cố gắng để mọi người không dùng từ "bị" cho đối tượng LĐ nhiễm bệnh. Tại cấp DN, việc thiếu nhận thức và hiểu biết về căn bệnh thế kỷ này có thể gây ra những xung đột, chia rẽ nghiêm trọng TNLV ở cấp quản lý cũng như mâu thuẫn phát sinh từ cách phản ứng bất hợp lý trong DN.

Tôi xin nêu ví dụ, tại Campuchia, trong một số Cty may, nhiều người LĐ do lo sợ đã không chịu làm việc với những đồng nghiệp bị đồn là nhiễm HIV, còn ở Thái Lan, do người LĐ sợ bị lây nhiễm HIV mà nhiều dây chuyền SX đã phải ngừng hoạt động. Ở VN, tôi cũng chứng kiến một số trường hợp đau lòng. Đó là một kỹ sư ở miền Trung, do nhận nuôi con của người anh nhiễm HIV mà bị hàng xóm, láng giềng, đồng nghiệp xa lánh; là một nữ CN đang gặp rất nhiều khó khăn chỉ vì nhiễm HIV do 1 lần bị bọn nghiện hút đâm kim tiêm vào người để cướp tiền...

Điều đáng lo ngại khác là việc huỷ bỏ HĐLĐ với những người LĐ nhiễm HIV đang rất phổ biến ở Châu Á. Tiếp đó là sự thiếu hiểu biết về pháp luật của chính người LĐ. Họ sợ, không biết các quy định liên quan đến xét nghiệm HIV và những hỗ trợ khi nhiễm, chịu ảnh hưởng bởi HIV/AIDS

´ Vậy, thưa ông, đâu là mấu chốt vấn đề để giúp đỡ và bảo vệ người LĐ nhiễm HIV TNLV?

- DN đóng vai trò quan trọng trong công tác phòng chống HIV/AIDS và hỗ trợ người nhiễm. Vì vậy, trước hết là phải chuyển biến được ý thức của giới sử dụng LĐ. Cần làm cho họ chủ động trong việc bảo vệ chính nguồn lực LĐ, sự phát triển bền vững của DN bằng việc giáo dục thay đổi hành vi, có chương trình và chính sách bài bản kể cả trước, trong và sau khi có các chính sách ở cấp vĩ mô của chính phủ. Tuy nhiên ở đây tôi cũng muốn kiến nghị với Bộ Tài chính VN cần cho DN 1 nguồn quỹ trong lĩnh vực này cũng như giảm thuế đối với các đơn vị thực hiện tốt chính sách phòng chống HIV/AIDS.

Bên cạnh đó, có thể chúng tôi sẽ cùng Bộ LĐTBXH góp ý sửa đổi Luật LĐ nhằm bảo vệ người LĐ nhiễm và ảnh hưởng bởi HIV/AIDS. Hơn nữa, điều cần thiết là tăng cường dịch vụ y tế tự nguyện, khuyến khích việc giới thiệu ảnh hưởng, cách phòng chống cho người LĐ.

´ Xin ông cho biết tại sao SMARTWork lại đánh giá việc hợp tác với Tổng LĐLĐVN có những lĩnh vực tiềm năng?

- Chúng tôi đã từng rất thành công trong việc giới thiệu những chương trình phòng ngừa HIV/AIDS thông qua các LĐLĐ tỉnh, nhất là LĐLĐ Hải Phòng. CB CĐ Hải Phòng không chỉ nắm vững tình hình CNLĐ mà còn có kiến thức tốt về lĩnh vực này. Gần đây nhất, ngày 20 - 21.4 chúng tôi đã tổ chức đào tạo tuyên truyền viên lần thứ nhất cho khoảng 150 CB CĐ tại Hải Phòng. Thông qua tập huấn, phát triển năng lực của CĐ, chúng tôi phát triển giáo dục phòng ngừa HIV/AIDS TNLV.

Thực tế cho thấy CB CĐ là những tuyên truyền viên hiệu quả. Và, đặc biệt, với vị thế của mình, tổ chức CĐ sẽ làm việc với các DN để đảm bảo chắc chắn rằng TƯLĐTT và HĐLĐ có những điều khoản về không phân biệt đối xử đối với người LĐ nhiễm và ảnh hưởng bởi HIV/AIDS.

- Xin cảm ơn ông!

Linh Nguyên thực hiện