Giáo sư Bộ trưởng Đỗ Nguyên Phương

Được bắt đầu vào tháng 11 năm 1997, SKTCT đã được thiết lập để phát triển các mô hình có tính đổi mới và hiệu quả nhằm tăng cường khả năng tiếp cận với những loại thuốc cần thiết cho việc điều trị HIV, các nhiễm trùng cơ hội của nó, và các nhiễm trùng lây qua đường tình dục ở những nước đang phát triển. Sáng kiến này đang được thực hiện ở dạng một dự án thí điểm có 2 giai đoạn, tổng cộng kéo dài từ 4 đến 5 năm. Giai đoạn ban đầu, kéo dài từ 2 tới 3 năm, được thực hiện ở Bờ biển Ngà, Uganda, Chile và Việt Nam. Ở giai đoạn 2, các bài học rút ra từ giai đoạn thí điểm sẽ được làm cho phù hợp và áp dụng một cách rộng rãi hơn.

Mục đích của SKTCT là phát triển những mô hình nhằm tăng cường sự tiếp cận với các loại thuốc cơ bản trong việc phòng chống và điều trị các nhiễm trùng cơ hội và nhiễm trùng lây lan qua đường tình dục cũng như cung cấp, nếu có thể, những tiếp cận tới thuốc chống retrovirus và các loại thuốc điều trị đặc hiệu khác đối với HIV/AIDS. Thông qua sự cộng tác giữa các công ty dược phẩm và các hệ thống y tế quốc gia, sáng kiến tìm tòi để tạo ra một môi trường phù hợp trong đó các công ty có thể cung cấp một cách an toàn các thuốc chống HIV và nhiễm khuẩn lây qua đường tình dục phù hợp với khả năng của người bệnh ở nước đó. Dựa vào mô hình đó những nhà cung cấp dịch vụ y tế có thể làm cho những loại thuốc này saün có cho bệnh nhân với tiêu chuẩn chăm sóc tốt nhất và với chính sách kê đơn thuốc hợp lý. Để đạt được mục đích này, sáng kiến vạch ra mục tiêu thiết lập những cơ chế cung cấp thuốc với giá trợ cấp và đảm bảo một cơ sở y tế hạ tầng đầy đủ với một hệ thống phân phối phù hợp.PV: Xin Bộ trưởng cho biết cụ thể các hoạt động của SKTCT đã được tiến hành ở Việt Nam như thế nào?BT. Đỗ Nguyên Phương: Chính phủ Việt Nam đã chỉ định Bộ Y tế là cơ quan thực hiện sáng kiến. Bộ Y tế đã soạn thảo đề cương sáng kiến có sự tham khảo của UNAIDS và trình Chính phủ phê duyệt. Đến tháng 7 năm 1999, Chính phủ đã thông qua việc sáng kiến được thực hiện ở Việt Nam.

Một ban cố vấn được chỉ định vào đầu năm 1998. Các thành viên là lãnh đạo hoặc đại diện của 12 cơ quan khác nhau trong lĩnh vực phòng chống HIV/AIDS ở Việt Nam, bao gồm: Vụ trưởng Vụ điều trị - Bộ Y tế và Chủ tịch ban cố vấn, chánh văn phòng Ủy ban quốc gia phòng chống AIDS, lãnh đạo hoặc đại diện các trung tâm liên quan, một nhà xã hội học, một đại diện của Bộ Y tế, ban AIDS và đại diện của UNAIDS ở Việt Nam. Có 3 cuộc họp chính thức của ban cố vấn đã được tiến hành.- Cuộc họp thứ nhất: Thông qua 12 trung tâm được lựa chọn và thông qua đề cương dự án đệ trình Chính phủ Pháp do UNAIDS chuẩn bị.- Cuộc họp thứ hai: Thông qua một kế hoạch hành động để triển khai SKTCT. - Cuộc họp thứ ba: Hoàn thiện phác đồ hướng dẫn chẩn đoán, điều trị trên bệnh nhân HIV/AIDS. Thông qua kế hoạch hành động cho thời gian 6 tháng tại 4 trung tâm đã được lựa chọn.

Chính thức triển khai vào ngày 28/2/2000, một bản ghi nhớ đã được ký kết giữa Bộ Y tế nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam và UNAIDS.

Nhân dịp này UNAIDS đã mua và tặng 240 viên Nevirapine và 4 chai Nevirapine cho Bộ Y tế để thực hiện việc phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con. Cùng tham gia và hỗ trợ cho Bộ Y tế ban hành hướng dẫn chẩn đoán, điều trị trên bệnh nhân HIV/AIDS. Phác đồ này được chế bản, in và phân phối cho các nhân viên y tế, thay thế phác đồ cũ năm 1997. Các thành viên của ban cố vấn đã tham gia soạn thảo những hướng dẫn lâm sàng về điều trị chống retrovirus ở Việt Nam.Về đào tạo: Huấn luyện các bác sĩ và y tá để nâng cao khả năng lâm sàng trong điều trị, theo dõi và quản lý chăm sóc bệnh nhân bị nhiễm HIV. Các dược sĩ sẽ được huấn luyện để tập trung vào nâng cao những kỹ năng để quản lý, phân phối thuốc và sản phẩm sinh học cũng như làm thế nào để sử dụng hệ thống quản lý kho. Việc đào tạo sẽ dành cho tất cả các nhân viên xã hội, tập trung nâng cao kiến thức của những vấn đề liên quan tới tư vấn trước và sau xét nghiệm HIV cũng như tuyên truyền các chiến lược phòng chống cho những bệnh nhân bị nhiễm HIV cùng gia đình và bạn bè của họ. Hai khóa học đã được tổ chức cho các bác sĩ ở các tỉnh miền Bắc và miền Nam. Hai khóa học tiếp theo sẽ được tiến hành vào đầu tháng 8/2000 cho các y tá và nữ hộ sinh.

Ngoài ra còn một số hoạt động khác như tổ chức hội thảo đồng tâm về sử dụng Cotrimoxazole để phòng nhiễm trùng do HIV ở bệnh nhân HIV/AIDS, sự tham gia của Chính phủ Pháp thông qua Quỹ đoàn kết y học trị liệu quốc tế (FSTI) và UNAIDS thông qua SKTCT sẽ cộng tác thường xuyên và hòa hợp về đường lối để làm sao có lợi nhất cho Việt Nam và cho tất cả các bên có liên quan.PV: Trong tương lai, Bộ Y tế sẽ có kế hoạch gì để tham gia SKTCT, thưa Bộ trưởng?BT. Đỗ Nguyên Phương: Hiện tại Chính phủ Việt Nam vẫn còn phải bao cấp các chi phí chữa trị cho bệnh nhân kể cả thuốc chữa các nhiễm trùng cơ hội và bên cạnh đó thuốc chống retrovirus (ARV) vẫn còn rất hạn chế. Ban cố vấn sẽ tiến hành theo dõi thường xuyên tình trạng của các bệnh nhân, giám sát các trung tâm đã được lựa chọn và đưa ra các hướng dẫn về quản lý nhiễm trùng cơ hội, ARV và chăm sóc toàn diện cho phụ nữ có thai. Các khuyến cáo cụ thể sẽ được đệ trình cho Vụ điều trị - Bộ Y tế.

Việc tham gia trong tương lai còn bao gồm việc đàm phán với các công ty dược phẩm và tiếp tục tăng cường năng lực của cán bộ. Việt Nam đã cam kết đàm phán với các công ty dược phẩm để có giá tốt hơn. Việt Nam sẽ tăng cường hỗ trợ tài chính cho những người bị nhiễm HIV/AIDS.

Việt Nam sẽ cải thiện cơ sở y tế hạ tầng với 1 hệ thống phân phối thuốc thích hợp.

Các thầy thuốc có kinh nghiệm của Việt Nam có thể tham gia vào các nỗ lực quốc tế với phương pháp điều trị mới.PV: Xin chân thành cảm ơn Bộ trưởng về cuộc trao đổi này!

MAI LINH thực hiện