Cho tới nay thảm họa AIDS vẫn tiếp tục đe dọa con người mặc dù đã có nhiều loại thuốc đặc trị nhưng bất cập vẫn còn đó.

Hỗn hợp ba loại thuốc: những hạn chế và rào cản

Trong hội nghị quốc tế về bệnh AIDS tổ chức tại Vanconver (Canada) nǎm 1996 người ta đã coi việc dùng hỗn hợp ba loại thuốc là cách điều trị bệnh AIDS tốt nhất. Ưu điểm của phương pháp này thật đáng kể, mầm bệnh HIV bị chặn đứng, có bệnh nhân AIDS đã nằm chờ chết nhưng khi dùng hỗn hợp thuốc này, sức khỏe đã bình phục trong một thời gian khá dài. Liều thuốc hỗn hợp còn có tác dụng ngǎn chặn HIV từ mẹ sang trẻ sơ sinh.

Vậy thì tại sao phương pháp này lại không được tiếp tục sử dụng để ngǎn chặn cǎn bệnh nan y này trên thế giới? Câu trả lời đầu tiên là thuốc hỗn hợp này bị các nhà sản xuất thuốc độc quyền bán quá đắt (10.000 USD cho một bệnh nhân/nǎm). Đa số các nước có tỷ lệ nhiễm bệnh AIDS cao lại rơi vào các quốc gia chậm phát triển, nghèo khổ và lạc hậu ở châu Phi, Á và Mỹ la tinh. Do vậy mặc dù đã có loại "thần dược" này, số người tử vong vì AIDS vẫn không giảm được là bao. 

Nghiêm trọng hơn là tình trạng kháng thuốc rất cao của HIV, do nhiều bệnh nhân dùng thuốc sai, virut đã trở nên nhờn thuốc. Việc phát hiện loại bệnh này ở giai đoạn mới bị nhiễm HIV hoặc khi đã đến giai đoạn AIDS thường không khó. Do vậy các bác sĩ khó là ở việc kê đơn thuốc cho bệnh nhân sao cho làm giảm được nguy cơ nhiễm bệnh khác hoặc ngǎn cản khả nǎng đột biến của virut. Song các phản ứng phụ nguy hiểm của thuốc đã làm đau đầu các bác sĩ tài giỏi trên thế giới. Khi người nhiễm HIV uống thuốc hỗn hợp 3 loại thuốc thì lượng virut trong máu giảm xuống và khả nǎng nhân lên của nó cũng bị đẩy lùi. Tuy nhiên, các nghiên cứu mới đây lại cho rằng đó chỉ là một cú lừa ngoạn mục của loại virut nguy hiểm này. Virut vẫn nhân lên ở tốc độ khá cao tǎng, nguy cơ mắc các bệnh tim mạch là khó tránh khỏi. Nhiều bệnh nhân sử dụng loại thuốc này lâu ngày còn mắc chứng bệnh loãng xương mà cho tới nay người ta vẫn chưa hiểu được cơ chế tác động của nó.

Điều trị gián đoạn

Là phương pháp điều trị được nêu ra tại Hội nghị quốc tế về bệnh AIDS lần thứ 13 tổ chức tại Durban (Nam Phi) từ ngày 9/7 tới ngày 14/7/2000. Đây là phương pháp do Anthony Fanci - Giám đốc Viện nghiên cứu dị ứng và bệnh nhiễm khuẩn quốc gia Mỹ đề xuất

Khi cơ thể nhiễm HIV thì virut sẽ tấn công vào các tế bào trong máu thuộc hệ miễn dịch hay còn gọi là bạch huyết bào CD4t có nhiệm vụ kích thích hoạt động của bạch huyết bào CD8 mà loại huyết bào này có khả nǎng chống cự được sự tấn công của HIV. Khi bệnh nhân dùng thuốc hỗn hợp, thuốc sẽ hạn chế sự sinh sôi của virut nhưng lại tiêu diệt luôn CD8, đó là cơ hội để cho virut ẩn nấp trong các mô bạch huyết bào quay ra sinh sôi nảy nở. Phương pháp dùng thuốc không liên tục là để cho virut tǎng lên một mức kiểm soát được và đồng thời CD4T và CD8 cũng tǎng theo. Khi đó bệnh nhân lại sử dụng thuốc và bác sĩ kê đơn cho đỉnh tǎng của virut thấp dần xuống. Cứ một tuần uống thuốc lại một tuần nghỉ, như thế trong 8 tuần đỉnh virut sẽ giảm dần tới mức cần thiết. Như vậy số lượng virut đã được kiểm soát và nguy cơ nhờn thuốc của bệnh nhân sẽ không xảy ra.

Tuy nhiên, phương pháp mới này vẫn đang ở giai đoạn thử nghiệm. Hội nghị quốc tế về bệnh AIDS lần thứ 13 này vẫn chưa giải quyết được vấn đề giá cả của thuốc cho dù với cách điều trị gián đoạn thì giá tiền thuốc và chi phí khám chữa cho bệnh nhân vẫn còn rất cao. Các nhà sản xuất tuy có nhân nhượng như viện trợ thuốc và bác sĩ cho một số nước nghèo nhưng vẫn giữ bản quyền thuốc và độc quyền giá cả.

Cả thế giới vẫn nóng lòng chờ một phương pháp trị bệnh thật tối ưu. Nếu các nhà khoa học vẫn khǎng khǎng coi việc nghiên cứu vì tiền thì thế giới vẫn còn chìm trong nỗi lo sự vì AIDS.

Hồng Nam (Báo SK&ĐS)