Phần lớn các ca đau thắt lưng không có nguyên nhân bệnh lý mà chủ yếu bắt nguồn từ các tư thế sai. Thống kê tại khoa Xương khớp bệnh viện Bạch Mai cho thấy, khoảng 80% trường hợp đến khám do bệnh này là nhân viên văn phòng - những người phải ngồi quá nhiều.

Tiến sĩ Vũ Thị Thanh Thủy, Phó trưởng khoa Xương khớp bệnh viện Bạch Mai cho biết, bệnh đau thắt lưng đang ngày càng tăng cùng với sự phổ biến của máy tính và internet. Ngày càng có nhiều người dành phần lớn thời gian của mình ngồi bên máy tính: học, làm việc, giải trí, giao tiếp... đều qua mạng. Trong khi đó, ngồi là tư thế làm tăng cao nhất gánh nặng của cột sống, nhất là vùng thắt lưng. Lâu ngày, vùng này sẽ bị đau và khoảng 10% trường hợp sẽ chuyển thành mạn tính. Trên thế giới, đau thắt lưng là nguyên nhân thứ 2 gây mất ngày công lao động sau cảm cúm.

Những tư thế dễ gây đau thắt lưng

Nằm ngủ trên giường nệm trũng: Tư thế này làm cho độ cong tự nhiên của cột sống mất thẳng hàng, khiến lưng chịu thêm sức nặng. Việc nằm sấp khi ngủ cũng có thể làm căng cổ và lưng (nhất là khi có gối đầu) và gây đau. Tư thế đúng là nằm thẳng lưng hay nằm nghiêng trên một tấm nệm dày thẳng, không trũng. Nếu nằm ngửa khi ngủ, nên đặt thêm gối dưới đầu gối. Nếu nằm nghiêng, hãy gập nhẹ đầu gối để giảm áp lực lên thắt lưng (nên ôm gối dài nằm nghiêng).

Nếu muốn nằm khi đọc sách hay xem ti vi, hãy nằm sấp chống khủyu tay trong thời gian ngắn; hoặc nằm ngửa với cái gối dưới thắt lưng.

Đứng cúi lưng trong thời gian dài: Làm gia tăng áp lực lên cột sống. Việc đứng cúi lưng với 2 chân thẳng hay mang giày cao gót cũng làm cột sống mất đi độ cong tự nhiên.

Nếu phải đứng lâu, hãy đặt 1 chân lên ghế đẩu để giảm áp lực lên cột sống và giữ cột sống thẳng. Nếu cần thiết, hãy gập nhẹ đầu gối. Chỉ nên mang giày cao gót trong một số dịp đặc biệt. Nếu vừa đứng nghe điện thoại vừa phải ghi chép, đừng cúi lưng xuống mà hãy kê cao giấy bút lên.

Ngồi thõng tay: Khiến cột sống không thẳng và tăng trọng lượng cho vùng thắt lưng. Nếu ngồi trên ghế không dựa, cột sống càng khó giữ thẳng hơn (tương tự khi ngồi xa tay lái khi lái xe). Tư thế đúng là ngồi ghế dựa, có một cái gối nhỏ hay khăn cuộn để ở phần lưng.

Cúi với chân thẳng và lưng cong: Làm mất đi độ cong tự nhiên của cột sống và làm vùng thắt lưng phải chịu thêm gánh nặng. Tai hại nhất là nâng vật nặng trong tư thế này. Cách tốt nhất là gập khớp gối và khớp háng, để chân làm điểm tựa chịu lực để mang vật nặng; giữ vật gần với người để hạn chế thấp nhất trọng lượng của nó.

Xoay người sai tư thế: Đây là động tác thường gặp trong môn quần vợt. Nếu giữ chân và hông cố định trong khi xoay người, bạn dễ bị vặn vùng lưng, làm tăng nguy cơ tổn thương địa đệm. Hãy tưởng tượng thân mình như một trụ thẳng từ vai đến mông. Hãy xoay các ngón chân chứ không phải lưng. Quay bàn chân theo hướng đang xoay và bước quanh theo hướng xoay.

Với vật ở xa: Khi một vật ở ngoài tầm với, bạn đừng bao giờ cố với tay để lấy nó vì khi với xa như vậy, lưng của bạn phải làm việc nặng nhọc hơn bình thường. Hãy sử dụng ghế đẩu.

Theo tiến sĩ Thủy, để phòng chống các cơn đau thắt lưng, nên hạn chế ngồi tối đa. Nên đứng dậy khi nào có thể, thay đổi tư thế thường xuyên, đi lại 30-40 phút một lần. Ở mọi lứa tuổi đều nên tập luyện với hình thức và cường độ phù hợp với sức khỏe. Trong đó, bơi được xem là môn thể thao rất tốt cho cột sống. Ngoài ra, không nên để quá cân (vì làm tăng áp lực lên cột sống), sinh hoạt điều độ và tránh stress.

Nếu bạn đã bị đau lưng, liệu pháp chườm hoặc dùng thuốc sẽ giúp cải thiện tình hình. Chườm lạnh làm giảm viêm và ngăn chặn chu kỳ đau trong giai đoạn cấp: dùng một túi chườm lạnh ôm lấy vùng lưng hay bọc đá nhỏ trong một khăn tắm, giữ trong vòng 15-20 phút. Chườm nóng giúp giảm đau và thư giãn cơ giai đoạn mạn tính, cũng làm với thời gian tương tự. Hơi nóng cũng làm mềm cơ trước khi luyện tập vùng lưng.

Các thuốc kháng viêm giảm đau giúp hạ nhanh cơn đau cấp, nhưng thường gây biến chứng dạ dày (viêm, xuất huyết hay thủng) và thận. Gần đây, một số thuốc thế hệ mới đã giảm đáng kể nguy cơ này như Mobic (tên gốc meloxicam). Ngoài ra, bác sĩ có thể cho dùng các thuốc giãn cơ, an thần.

Tiến sĩ Thủy cũng lưu ý, người bị đau thắt lưng không nên uống rượu và chất gây nghiện để giảm đau vì chúng sẽ che dấu triệu chứng đau tạm thời và kéo dài chu kỳ đau. Ngay cả các thuốc giảm đau cũng chỉ nên dùng thời gian ngắn.

Thanh Nhàn