Quy định cấm đăng kí xe máy với người ở nội thành nhằm giảm lưu lượng và mật độ xe máy lưu hành trong nội đô, giảm tải với hạ tầng đô thị, vô tình tạo cơ hội có thu thập không chính đáng cho một số đối tượng, tăng chi phí tiêu cực đối với người cần có xe máy và gây khó khăn cho chính người quản lý là Bộ Công an.

Quy định “mỗi người chỉ được đứng tên đăng kí một xe” không những mâu thuẫn với hiến pháp mà còn không có tác dụng giảm lưu lượng xe. Quy định trên chỉ có tác dụng giảm số xe máy trung bình trên một người đăng kí mà không có tác dụng nhiều với số xe lưu thông (tại một thời điểm nhất định).

Quy định cấm đăng kí xe máy với người ở nội thành gây lãng phí tài sản cá nhân và gây thất thu cho Nhà nước. Khi thực sự có nhu cầu sử dụng xe máy, người dân sẽ tìm mọi cách để được sở hữu một chiếc xe. Theo đó phát sinh hàng loạt hiện tượng tiêu cực mới về vấn đề mua quyền đăng kí xe của những người chưa đứng tên, hoặc (và) sống ở các khu được quyền đăng kí xe máy, hiện tượng cọ̀ mồi tên đăng kí xe.

Những người cần đổi hoặc mua xe tìm mua xe có đăng kí (mà không thay đổi chủ). Như vậy, những người có nhu cầu sở hữu xe máy đang phải chi thêm một khoản tiền mua “quyền đăng kí xe” từ các cá nhân. Số tiền này, theo một số nguồn thông tin thì từ 3-5 triệu/xe tùy giá trị của xe trong khi Nhà nước hoàn toàn có thể thu được số tiền này dưới dạng thuế hoặc phí đăng kí và sử dụng xe.

Bên cạnh phí đăng kí xe mới, việc mua “quyền đăng kí xe” còn gây khó khăn trong quản lý xe máy cho ngành công an và vô hình trung làm tăng số lượng người “đăng kí sở hữu mà không sở hữu hoặc sử dụng”. Ngành công an không thể quản lý được người thực sự sử dụng và sở hữu xe mà chỉ quản lý một danh sách “người đăng kí sở hữu”! Trước đây điều này đă khó do nhiều người mua bán mà không thay tên đổi chủ, nay lại càng khó hơn.

Cũng khó có thể trả lời được, trong tổng số xe mới đăng kí có bao nhiêu xe máy do người sử dụng thực sự đứng tên trực tiếp, bao nhiêu xe máy đăng kí “nhờ”? Mức tiêu thụ xe máy và lưu lượng cũng không thể giảm đáng kể.

Hạn chế đăng ký xe máy: Trái luật và không hiệu quả

Theo kết quả kiểm tra mới đây của Chính phủ, Thông tư 02/2003/TT-BCA ngày 13/1/2003 của Bộ Công an về việc hướng dẫn tổ chức cấp đăng ký, biển số phương tiện giao thông cơ giới được coi là văn bản có dấu hiệu trái pháp luật.

Đúng là như vậy, thông tư này không những trái luật mà còn không đạt mục đích giảm thiểu vi phạm giao thông. Kể từ khi có qui định hạn chế đăng ký xe, tai nạn không vì thế mà giảm, kẹt xe, ùn tắc giao thông không vì thế mà bớt đi, thậm chí lại phát sinh loại tiêu cực mới.

Điều này cũng chứng tỏ số lượng xe gắn máy được đăng ký khác hoàn toàn với số lượng xe lưu thông. Chính vì có qui định hạn chế đăng ký nên mới xuất hiện hiện tượng nhờ người khác đứng tên giùm và để lại những hậu quả pháp lý phức tạp, tương tự như chuyện ngày xưa không có hộ khẩu TP thì không được đứng tên nhà nên nhiều người phải nhờ anh chị em, bạn bè đứng tên, rồi sau đó đã phát sinh các tranh chấp rất phức tạp; gần đây có tình trạng Việt kiều không đủ điều kiện mua nhà nên nhờ người khác đứng tên cũng vậy.

Trái luật vì về nguyên tắc, tài sản do người dân tạo lập một cách hợp pháp thì phải được quyền đăng ký sở hữu. Theo điều 221 BLDS, cũng qui định rõ: Tài sản hợp pháp thuộc sở hữu tư nhân không bị hạn chế về số lượng và giá trị, do đó người dân có quyền mua và đăng ký tài sản hợp pháp của mình mà không ai có thể ngăn cản hoặc hạn chế quyền về tài sản của họ. Và các luật sư nhấn mạnh trong một Nhà nước pháp quyền, các văn bản dưới luật được ban hành cần phải phù hợp với hiến pháp và luật hiện hành.

Trên lý thuyết, hạn chế đăng ký xe là hạn chế giao dịch dân sự của người dân, người muốn bán xe không bán được, người mua không thể mua, trong khi đó thì luật không cấm việc này. Nhằm đối phó với các qui định (trái luật), người dân sẽ tìm cách “lách luật” để có xe theo ý muốn. Vô tình, qui định đã sinh ra tính gian dối trong người dân và phát sinh dịch vụ “mua bán quyền” (quyền ở đây là quyền được mua xe). Đây là điều hoàn toàn bất lợi, chưa kể những việc làm gian dối đó sẽ phát sinh thêm nhiều hệ lụy khác trong công tác quản lý.

• Anh Duy