Nguyên nhân bắt đầu từ việc mấy ngày Tết, người dân bán hàng rong cho du khách vi phạm quy định về trật tự khu di tích, bị nhân viên bảo vệ và công an địa phương yêu cầu ra khỏi khu vực Ðền Giếng, đưa về nơi quy định. Tuy nhiên, nhiều người không chấp hành. Chiều 2-2, lực lượng chức năng đã tịch thu hàng hóa của một số người, từ đó sinh ra giằng co. Một số đối tượng đã kích động chống người thi hành công vụ, giữ xe ô-tô của tổ công tác. Do lộn xộn kéo dài, bảo vệ đã gọi điện cho Cảnh sát 113, Cảnh sát cơ động đến giải quyết. Do bị kích động, hàng trăm người dân xã Hy Cương đã kéo ra bao vây, dùng gạch đá tiến công cảnh sát. Ðích thân Chủ tịch UBND huyện Lâm Thao đến thuyết phục bà con trong nhiều giờ mới giải vây được cho lực lượng cảnh sát. Tuy nhiên sau đó, từ 18 giờ ngày 2-2 đến rạng sáng 3-2, người dân Hy Cương vẫn bao vây không cho Chủ tịch UBND huyện rời hiện trường, đặt ra nhiều đòi hỏi về đền bù giải phóng mặt bằng khi thu hồi đất cho khu di tích cùng một số vấn đề khác.

Theo Giám đốc Công an tỉnh Triệu Văn Ðạt, đến ngày 6-2, công an đã bắt tạm giữ chín đối tượng quá khích, chống người thi hành công vụ; sáu đối tượng khác đã ra tự thú, cơ quan điều tra đang thu thập chứng cứ, hoàn chỉnh hồ sơ đề nghị khởi tố các đối tượng gây rối trật tự công cộng.

Ngày 6-2, Chủ tịch UBND tỉnh Phú Thọ đã có thông báo kết luận về giải quyết tình hình trật tự trị an tại khu di tích Ðền Hùng, nêu rõ nguyên nhân, trách nhiệm, giải pháp khắc phục. UBND tỉnh yêu cầu lãnh đạo các xã Hy Cương, Tiên Kiên, Chu Hóa, thị trấn Hùng Sơn (Lâm Thao); các xã Kim Ðức, Phù Ninh (huyện Phù Ninh) tăng cường công tác giáo dục, thuyết phục, tuyên truyền cho người dân về quyền lợi và nghĩa vụ trong việc xây dựng khu di tích. Ban quản lý khu di tích Ðền Hùng cùng chính quyền địa phương tổ chức, sắp xếp lại các hoạt động dịch vụ hợp lý, ưu tiên người địa phương, các gia đình chính sách, hoàn cảnh khó khăn. Các huyện, xã trong khu vực Ðền Hùng tăng cường kiểm tra, nắm tình hình, giải quyết kịp thời kiến nghị của nhân dân.

UBND tỉnh Phú Thọ giao Công an tỉnh xem xét, đánh giá lại sự việc xảy ra ngày 2-2, điều tra, củng cố hồ sơ xử lý theo pháp luật các đối tượng quá khích, chống người thi hành công vụ và hành vi phạm pháp khác. Ðảng ủy, chính quyền xã Hy Cương tiến hành kiểm điểm, xác định rõ trách nhiệm tập thể, cá nhân trong việc để xảy ra vụ việc nói trên.