Cây mía thời cuộc
Lê Thanh Nguyên

Khi Công ty mía đường Cần Thơ (Casuco) bung vốn ra mua cổ phần ở một số nhà máy đường trong khu vực, giới am hiểu đã nhìn ra hướng mở của doanh nghiệp mía đường này. Đó là sự manh nha giành lấy thế điều hành một vùng mía đường lớn hàng đầu của quốc gia.

Ông Nguyễn Thành Long - Tổng Giám đốc Casuco - cho rằng, sau nhiều năm lao đao, năm nay việc sản xuất và kinh doanh đường có nhiều thuận lợi và xu hướng cổ phần hoá các nhà máy đường đã tạo thời cơ để nghĩ đến đầu tư cho một khu vực sản xuất mía đường bền vững. Muốn được vậy, phải có được tiếng nói chung của hệ thống 7 nhà máy sản xuất đường trong khu vực này. Cân lượng sức, lực, Casuco quyết định tham gia cổ phần ở các nhà máy vì đó là giải pháp khả thi và hợp thời nhất.

Nhiều năm nay, ngành sản xuất đường ở khu vực này luôn phải hứng chịu sức ép: Sự bất ổn về nguyên liệu, cạnh tranh ở thế yếu với giá không thuế của đường nhập lậu, và sự thiếu đa dạng sản phẩm của dây chuyền sản xuất...

Cái vòng luẩn quẩn nghiệt ngã ấy dìm nhà máy trong tình thế "sống dở, chết dở". Nông dân thả tay đốn mía trồng loại cây khác, dẫn đến tình trạng thiếu nguyên liệu. Mất cân đối nhu cầu đường cung ứng cho cả nước, giá đường tăng, các nhà máy lao vào tranh mua, đẩy giá mía vượt khung. Nông dân lại đổ xô phá vườn cây ăn trái, san lấp ao tôm để chạy theo cây mía thời cuộc...Diễn biến bất thường này không hứa hẹn được gì về một sự phát triển bền vững.

Thực tế mới đây minh chứng hùng hồn. Để cân đối cho nhu cầu chung, Bộ Thương mại cho nhập 100 nghìn tấn đường, chỉ với mức thuế nhập khẩu 20%. Các nhà máy đường đã rơi vào tình thế khốn đốn. Khó có thể hình dung viễn cảnh u ám, khi không kìm chế được tình trạng leo thang giá mua mía nguyên liệu như hiện nay. Chỉ mới là chuyện "trong nhà" đã rối tung, mai đây khi mức cắt giảm thuế nhập khẩu theo AFTA hạ dần từ 40% (2005) còn 5% (2010), thì có lẽ ngành mía đường châu thổ này khó đứng vững, nếu sản xuất và kinh doanh mía đường ở đây chưa thoát khỏi tình trạng cát cứ như hiện nay.

Casuco đưa ra ý tưởng: Một tập đoàn mía đường được xây dựng bằng mối quan hệ kinh tế, và cùng thống nhất trong điều hành, quả thật lý tưởng. Thế nhưng, Casuco vừa cho biết một tin không vui: Dù đã đấu giá và mua hơn 53,65% vốn điều lệ của Cty mía đường Sóc Trăng, nhưng vai trò tham gia điều hành của Casuco và nhóm cổ đông bên ngoài bị phía đối tác bác bỏ khi thông qua điều lệ. Một thiện ý vừa được loé lên đã không được chấp nhận. Có tập đoàn mía đường là tạo sự liên kết cho phát triển bền vững. Liệu đến bao giờ?