Giảm lúa rồi lại... trồng lúa
Lê Như Giang

GS - TS Võ Tòng Xuân (Hiệu trưởng Trường Đại học An Giang) từng nói đại ý rằng: Muốn nông dân giàu thì không nên ép họ "gồng mình" trồng lúa, xã hội trong và ngoài nước hưởng, còn nông dân không được đền bù gì trở lại. Không ít nhà khoa học gắn bó với ĐBSCL cũng cho rằng giảm diện tích lúa là chủ trương đúng, không nên cứ khư khư "ôm" cây lúa khi trồng các loại nông sản khác cho hiệu quả kinh tế cao hơn.

Thế nhưng, gần đây không chỉ có một số nông dân ở Bạc Liêu có nguyện vọng... chia tay với con tôm đầy rủi ro, quay trở lại trồng lúa. Đáng chú ý là hiện tượng đốn tràm để trồng lúa hoặc các loại cây khác đang diễn ra tại 3 địa phương trọng điểm có diện tích rừng tràm nhiều (Long An, Đồng Tháp, Tiền Giang).

Còn ở Đồng Tháp, Tiền Giang, tuy chưa có con số thống kê cụ thể, nhưng diện tích tràm ở huyện Tháp Mười (Đồng Tháp), huyện Tân Phước (Tiền Giang) cũng đang liên tục giảm. Tại xã Hưng Thạnh (huyện Tân Phước, Tiền Giang), từ cây tràm, nông dân chuyển sang trồng dứa. Nguyên nhân chính, theo bà con nông dân, từ năm 2002 tới nay, giá tràm liên tục giảm và tiêu thụ chậm.

Vậy là lại diễn ra cái vòng luẩn quẩn dưới nhiều góc độ và quy mô khác nhau: Ở Tân Phước (Tiền Giang), nông dân đốn tràm trồng dứa thì dứa lại tụt giá. Tại Đồng Tháp, Long An, từ chỗ bỏ lúa trồng tràm, hiện nay lại... chặt tràm trồng lúa.

Nhìn ra quy mô toàn vùng vẫn thấy tình trạng luẩn quẩn này: Chỉ mới vài năm trước, trên đất trồng lúa hiệu quả thấp và khi giá mía nguyên liệu sụt giảm thê thảm, nông dân ở Hậu Giang đã đua nhau trồng tràm. Khi cây tràm ở Hậu Giang chưa tới thời điểm thu hoạch (mất 6 -7 năm), thì ở Đồng Tháp, Long An, Tiền Giang, diện tích cây tràm lại đang bị thu hẹp.

Trong chuyển dịch cơ cấu sản xuất ở ĐBSCL, tình trạng đốn bỏ cây tràm đang diễn ra lại là một minh chứng nữa cho thấy: Giảm diện tích trồng lúa ở mức cho phép bằng các hệ thống canh tác khác mang lại hiệu quả cao hơn cho người nông dân là chủ trương đúng, nhưng vấn đề là phải tính đến thị trường - một yếu tố mà nông dân rất khó tiếp cận khi mà chuyện liên kết "4 nhà" chỉ mới thực sự rôm rả trên các diễn đàn, trong hội nghị.