Các chương trình mục tiêu quốc gia: Nhóm dân số dễ bị nhiễm HIV  

Từ những năm 80 của thế kỷ trước, khi người ta phát hiện thấy những bệnh nhân AIDS đầu tiên là những người tình dục đồng giới thì nhóm dân số này đã bị coi là những đối tượng dễ gây lây nhiễm HIV. Theo các dữ liệu nước ngoài thì tỷ lệ nhiễm HIV trong dân số chung là 1%-5%, nhưng với nhóm dân số có biểu hiện về tính cách giới khác thường thì tỷ lệ bị nhiễm HIV rất cao có thể từ 15% cho đến 60%.
Gọi chung là nhóm dân số có biểu hiện về tính cách giới khác thường (transgender) nhưng trong thực tế bao gồm những đối tượng sau:
- Người thích mặc những đồ thường chỉ dành cho giới đối lập (crosdresser)
- Người lưỡng tính dục (bisexual): người cảm thấy bản sắc giới vừa là nam vừa là nữ, do đó có thể quan hệ tình dục với cả hai giới nhưng có ưu trội với một giới nào đó.
- Người thấy mình thuộc giới khác (transexual), luôn cảm thấy bản sắc giới mâu thuẫn với hình thể giải phẫu của mình, ví dụ bề ngoài là phụ nữ nhưng luôn cảm thấy mình là nam giới và yêu người nữ khác. Với những người này họ có nhu cầu được chuyển giới và nhiều nước có cơ sở y tế chuyên giúp đỡ họ chuyển giới để được sống với bản sắc giới đích thực của mình.
- Người có xu hướng tình dục đồng giới đích thực, có thể là nam (gay) hay nữ (lesbien).
Còn nhiều đối tượng khác cũng có nguy cơ cao bị nhiễm HIV: Những người trưởng thành hay thay đổi bạn tình; Vị thành niên có quan hệ tình dục sớm; Những người tật nguyền về thể chất: đời sống tình dục của những người này thường không được quan tâm, dễ bị lạm dụng tình dục; Những phụ nữ mại dâm (vì bị đặt ra ngoài vòng pháp luật nên không được chăm sóc, kiểm soát).
Những yếu tố làm cho tỷ lệ nhiễm HIV cao ở những người có biểu hiện về giới khác thường.
Phải chăng nhóm dân số nói trên có lối sống buông thả đáng chê trách hay vì họ là những người bị xã hội kỳ thị, ít được quan tâm săn sóc, khó tiếp cận với thầy thuốc và không được giáo dục, giúp đỡ về phòng tránh lây nhiễm HIV? Nhiều khảo sát đã cho thấy những lý do sau:
- Khó thực hành việc phòng bệnh: vì những người này không dám bộc lộ, họ sợ nếu bị phát hiện thì sẽ gặp những nguy cơ từ phía cộng đồng (bị kỳ thị, không tìm được việc làm...) cho nên những thông điệp về phòng bệnh không tới được họ hoặc không phù hợp nên không phát huy tác dụng.
- Do có sự khác biệt về sinh lý: những người có biểu hiện về giới khác thường cũng có cảm nhận khác thường về từng bộ phận trên cơ thể mình, ví dụ người nam về mặt giải phẫu nhưng tự coi mình như là nữ thì có thể lấy hậu môn thay thế cho âm đạo.
- Hành vi tình dục có nguy cơ: nhiều người trong số những người có biểu hiện về giới khác thường có thể phải thực hành tình dục có tính thương mại để sống, để mua ma tuý, để sử dụng liệu pháp hoóc-môn (giúp họ ổn định ở giới đã chuyển đổi), một số còn sử dụng bơm kim tiêm chung (ngay ở các nước phát triển cũng vẫn có tình trạng này) cho nên làm tăng tỷ lệ lây nhiễm HIV.
Giải pháp:
Cũng giống như mọi vấn đề khác, giáo dục là một biện pháp quan trọng.
- Những cán bộ y tế cần được huấn luyện để hiểu về nhu cầu ở những người có biểu hiện về giới khác thường. Nhiều người thuộc nhóm dân số nói trên tránh gặp thầy thuốc vì không được đối xử tế nhị.
- Biên soạn những tài liệu giáo dục, tuyên truyền phù hợp với đặc tính giới và hành vi tình dục của họ.
- Ðể nhóm dân số nói trên tin tưởng, dám bộc lộ bản sắc giới của họ, điều này phụ thuộc vào thái độ của cộng đồng hiểu biết về họ như thế nào. Vì vậy, nên tiến hành những nghiên cứu, khảo sát nghiêm túc để đánh giá toàn diện (lối sống,tình cảm, hành vi nguy cơ, đóng góp trong xã hội...), những nghiên cứu như thế còn rất hiếm ở nước ta, từ đó có những khuyến cáo phù hợp, kể cả việc bổ sung cho luật dân số về tôn trọng các xu hướng tính dục khác nhau.
BS Ðào Xuân Dũng