Geneva - điểm kết thúc?
Đình Chúc

Tháng ba - Trưởng đoàn đàm phán Chính phủ về việc VN gia nhập WTO đã rời Hà Nội, dẫn đầu một phái đoàn hùng hậu tới Geneva (Thuỵ Sĩ) với một trọng trách nặng nề: Nỗ lực tối đa để kết thúc cả hai vòng đàm phán đa phương và song phương trong vẻn vẹn có 10 ngày (19 - 29.3).

Dĩ nhiên, muốn kết thúc đàm phán phải phụ thuộc vào thiện chí của cả hai phía. Về phần mình, lần này đoàn VN mang đến bàn đàm phán một "hành trang" được chuẩn bị chu đáo - một hành trang "cả gói" - như cách nói của Bộ trưởng Thương mại Trương Đình Tuyển - chứ không chỉ là từng vấn đề đơn lẻ như trước.

Cả 5 vấn đề mà Ban Công tác WTO yêu cầu (sở hữu trí tuệ, doanh nghiệp nhà nước, quyền kinh doanh, trợ cấp công nghiệp và chương trình xây dựng luật pháp) đều được đại diện các bộ, ngành "lo liệu" không chỉ trên văn bản, mà ít nhiều đã có sự chuẩn bị từ chính nội tại của nền kinh tế.

Mặt khác, VN đã xác định khá rạch ròi khái niệm "được - mất" khi vào WTO, nên đã tự chủ lên khá nhiều trước khi bước vào "trận đánh" cuối cùng. Giới quan sát quốc tế gần đây đã liên tục đưa ra nhận xét: VN đã thực sự muốn gia nhập WTO chứ không "chờn vờn", thăm dò như trước.

Tuy nhiên, từ lịch sử các cuộc đàm phán của nhiều nước khi gia nhập WTO thì kết thúc đàm phán đa phương có vẻ không hóc bằng việc kết thúc đàm phán song phương với Mỹ. Thực tế cũng đã minh chứng rằng, sau hơn chục vòng đàm phán với Mỹ, đã có lúc cả hai phía tưởng chừng như rơi vào bế tắc.

Chỉ cách đây có 4 tháng, trước thềm Hội nghị Bộ trưởng WTO ở Hồng Kông tháng 12 năm ngoái, cả hai bên đã không thể định ra cho mình thời gian một cuộc gặp tiếp theo và mọi chuyện bỗng trở nên tối đi. Nhưng rồi mọi chuyện đã sáng lên - hoàn toàn không do may rủi.

Không phải ngẫu nhiên, trước vòng đàm phán tại Geneva lần này có mươi ngày, hơn 40 doanh nhân tên tuổi lừng lẫy trên thương trường Hoa Kỳ và thế giới đã làm một cuộc "đổ bộ" vào thị trường VN. Cú "lobby" lịch sử của các doanh nhân hàng đầu Hoa Kỳ rõ ràng đã có một áp lực lớn tới vòng đàm phán và xa hơn là với Quốc hội Mỹ.

Ngay trước ngày đoàn đàm phán VN lên đường sang Geneva, Đại sứ Mỹ tại VN - ngài Michael Marine - cũng đã tỏ ra khá lạc quan với báo giới về vòng đàm phán này ít nhất ở 2 lý do: Thứ nhất, khoảng cách giữa hai bên chỉ còn gang tấc; thứ hai, cả hai bên đều thấy được triển vọng và chúng ta đang ở vị trí để đi đến kết thúc sớm.

Còn nhớ, tại vòng đàm phán song phương liền kề tháng 1 vừa qua tại Hà Nội, khi được hỏi về khoảng cách còn tồn tại giữa hai bên, bà Trưởng đoàn đàm phán phía Mỹ đã ra dấu bằng khoảng cách giữa hai bàn tay rằng: Chỉ còn... 20cm! Một khoảng cách nhỏ nhoi, nhưng đầy gai góc.

Và nếu cuộc đàm phán lần này xoá đi được 20cm ấy thì Geneva - một lần nữa - sẽ được ghi nhận như một điểm kết thúc lịch sử về đàm phán kinh tế của VN, như đã từng kết thúc đàm phán chấm dứt cuộc chiến cách đây 52 năm.